چکیده:
امروزه، به دلیل افزایش آلودگی های زیست محیطی و کاهش کیفیت زندگی، شهرها برای حفظ پایداری باید ساختاری متاثر از سیستم های طبیعی را بپذیرند. ساختار سبز شهری به عنوان یک راهکار پایدار، مشکلات زیستمحیطی را برطرف نموده و ساختار شهری را انسجام میبخشد. در شهر شهرضا به عنوان محدوده مطالعاتی پژوهش، با وجود پتانسیلهای بالقوه سبزینگی، عدم توجه به پراکنش فضاهای سبز، مانع تامین نیازهای زیستی ساکنان می گردد؛ در واقع پرسشی که پژوهش به دنبال پاسخگویی به آن است این است که شهرضا از نظر معیارهای ساختار سبز شهری در چه سطحی از مطلوبیت قرار دارد و چگونه می توان با مکانیابی بهینه فضاهای سبز این معیارها را به مقدار استاندارد نزدیک نمود؟ در این پژوهش تحلیلی-کاربردی، برای یافته اندوزی از مطالعات اسنادی و میدانی و برای تحلیل یافتهها از تحلیل کمی و کیفی استفاده می شود؛ سپس شاخصهای سنجش معیارها کمیسازی شده و به کمک نمودار نمایش داده می شود. در پایان با استفاده از روش AHP در نرم افزار GIS، فضاهای سبز در ساختار سبز شهری به صورت بهینه و بر اساس ارزش گذاری معیارهای کلان ساختار سبز شهری مکانیابی شده و سازمان فضایی پیشنهادی شهرضا ترسیم شده است. ارزیابی معیارهای پنج گانه ساختار سبز در شهرضا، نشان می دهد که با وجود درصد بالای فضاهای سبز در شهر، به دلیل باغات و مزارع پیرامونی و سرانه نسبتا مطلوب فضای سبز شهری (و نه محلی)، شهر از نظر داشتن فضاهای سبز محلی بسیار ضعیف است. دلیل مطلوب نبودن اکثر شاخص های ارزیابی شده، نبود فضاهای سبز قابل استفاده برای گذران اوقات فراغت شهروندان در مراکز محلی و مرکز شهر است که باعث شده سرانه فضای سبز محلی در شهرضا بسیار ناچیز باشد؛ از این رو مکانیابی فضاهای محلی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به عنوان نتیجه پژوهش، پس از مکانیابی فضاهای سبز شهری در شهرضا و تعیین سازمان فضایی سبز پیشنهادی، متناسب با هر معیار، پیشنهاداتی برای طراحی ساختار سبز شهرضا ارائه می گردد که از جمله آن ها می توان به طراحی فضاهای سبز در مراکز محلات، جلوگیری از رشد افقی و بی رویه شهر و ایجاد سلسله مراتب دسترسی سبز اشاره نمود.
Cities today, must use natural structure to stay sustainable; because they involved in increased environmental pollution and residential sprawl, and so quality of life in they, reduced. Urban green structure as a sustainable solution for cities, solve the environmental problems and coordinates the urban structure. Shahreza as the case study of this study, has good potentials for greenness, but its urban green spaces not coordinate to a prorated green structure, and so, can’t prepare environmental needs of residents. In fact, this research wants to answer the question that is Shahreza’s green structure criteria near standards and how we can increase them. This article is analytical-implicational. It use library and field study to collect data and quantitative and qualities’ indicators to analyze .At the end, with AHP method and using GIS software, we optimized location of green spaces in urban green structure based on valuation macro-structure metrics and drawn space structure of Shahreza. Evaluation five criteria of green structure in large scale in Shahreza, shows that despite the high percentage of green spaces in the city-because of its surrounding gardens and fields- as well as relatively high per capita urban green space (not local), the city is very poor in terms of local green spaces; So because lack of local green spaces, placement of local spaces is very important in city. As a result of the research, we located green spaces in Shahreza and determine the Green structure. According to any criterion, we offered proposals for design green structure of Shahreza, such as designing neighborhood green spaces, preventing excessive horizontal growth of the city and create a hierarchy access to green spaces.
خلاصه ماشینی:
ارزیابی معیارهای پنجگانه ساختار سبز در شهرضا، نشان میدهد که با وجود درصد بالای فضاهای سبز در شهر (شهرضا 30 مترمربع- میزان استاندارد 20-60 مترمربع)، به دلیل باغات و مزارع پیرامونی و سرانه نسبتا مطلوب فضای سبز شهری (و نه محلی)، شهر از نظر داشتن فضاهای سبز محلی بسیار ضعیف است.
دلیل مطلوب نبودن اکثر شاخصهای ارزیابی شده، نبود فضاهای سبز قابل استفاده برای گذران اوقات فراغت شهروندان در مراکز محلی و مرکز شهر است که باعث شده سرانه فضای سبز محلی در شهرضا بسیار ناچیز و در حد 4 سانتیمترمربع (با تفاوت بسیار زیاد از مقدار استاندارد 2-4 مترمربع) باشد؛ از این رو مکانیابی فضاهای محلی اهمیت ویژهای دارد.
از آنجا که تعیین مکان بهینه، فعالیتی جهت انتخاب مکانی مناسب برای یک کاربری خاص است و در این میان مکانیابی بهینه پارک و فضای سبز شهری از اهمیت ویژهای برخوردار است (میرزاپور و همکاران، 1392: 1)، فضاهای سبز شهری و محلی شهرضا با استفاده از روش تحلیل سلسلهمراتبی و به کمک نرمافزار GIS، مکانیابی شده و راهکارهای مطلوب برای دستیابی به مقدار بهینه هر معیار در قالب پیشنهادهایی ارائه میگردد.
جدول 6: شاخصهای معیار دسترسی به فضای سبز در شهرضا و تحلیل آن بر اساس روش مقیاسدهی لیکرت {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} (رجوع شود به تصوير صفحه) {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} فاصله از سایر فضاها: فاصله فضاهای سبز از یکدیگر، یکی از معیارهای ارزیابی وضعیت ساختار سبز شهری است.