چکیده:
با توجه به رویدادها و وقایع غیرانسانی مخالف با حقوق بشر در جهان امروز، جنگ علیه تروریسم به گفتمان مسلط امنیتی در نظام بینالملل تبدیل شده است. کشورهای قدرتمند، با حمله به شخصیتهای نخبه و امنیت ساز ملی و ورود اجباری به قلمرو کشورها درصدد رسیدن به اهداف خود هستند و اگر با اعتراض مواجه شوند با نقشۀ قبلی و با جهتگیریهای سیاسی برای ایجاد ترس در بین ملتها به اقدامات خشونت امیز متوسل میشوند. در واقع، جریان تروریسم منشاء بُروز ناامنی و تهدید در سرتاسر جهان، بهویژه مناطقی نظیر خاورمیانه، شده است. بهطورکلی، حوزۀ نفوذ و اثرگذاری تروریسم، سطوح فضایی ملی، منطقهای و بینالمللی را در بر میگیرد. در حال حاضر، تروریسم بهعنوان یک مقوله «ژئوپلیتیکی» محسوب میشود که در روابط و رقابتهای میان دولتها با گروههای معارض داخلی، در رقابت میان کشورها در سطح منطقهای و در رقابت و کشمکش میان قدرتهای جهانی با یکدیگر، بهعنوان ابزار مقابله بهکارگرفته میشود. بنابراین، حرکت جامعۀ بینالملل در مبارزه با این پدیدۀ تهدیدکنندۀ امنیت، باعث تغییر و تحول در رژیمهای امنیتی و رفتارهای ژئوپلیتیکی شده است. تروریسم یک تهدید جدی علیه امنیت ملی و بینالمللی است و با استفاده از بنیانهای ژئوپلیتیکی میتوان آن را تعریف و در معرض بحث و بررسی قرار داد. تأثیر و تأثرهای فیمابین قلمروخواهی و تروریسم میتواند تا نقش بسزایی در ژئوپلیتیک محلی و جهانی داشته باشد. درواقع، ژئوتروریسم به نوقلمروخواهی گروههای تروریست اشاره مینماید که در مواقعی به جنگهای سخت میانجامد و امنیت محلی، ملی، منطقه ای و جهانی را با خطر مواجه میسازد. اهمیت این پژوهش، از این جهت است که با روش توصیفی- تحلیلی بیان میکند در جهان امروز، «تروریسم به مثابۀ ابزار رقابت ژئوپلیتیکی قدرتها تلقی میگردد». در واقع، این فرضیه، اثبات شده است که« امروزه، کشورهای قدرتمند از تروریسم به عنوان یک ابزار ژئوپلیتیکی، برای مقابله با رقبایشان استفاده میکنند».
Terrorism Analysis, geopolitical tools of spatial distribution of power Abstract In today's world, the war on terrorism and the geopolitical security discourse in the international system transformation. So-called terrorism, both in theory and in practice, a complicated term. Terrorism, Violence premeditated and political orientation of the groups in national influence and create fear among the nations. Now the source of insecurity and the threat of terrorism throughout the world, particularly in areas such as Middle East, Central Asia, North Africa and even Europe. In general, the scope and impact of terrorism, Spatial levels of national, regional and international sanctioned. Terrorism as a geopolitical issue Is that the relationship between government and competition with domestic opposition groups, the competition between countries At the regional level and in competition and conflict among world powers with each other, as a means of coping employed it is possible. It is noteworthy that the international community is very important in the fight against this phenomenon Security-threatening, causing changes in the geopolitical security regimes and practices. Today, terrorist groups have an important role and role in global, regional and intriguing rivals and rivals among rival players. In the In the present paper, the descriptive and analytical approach to the role, function and geopolitical dimensions of terrorism there. In fact, this article seeks to prove the hypothesis that, in today's world, terrorism is a geopolitical tool in the hands of powerful countries, to deal with their rivals have become. Key words: terrorism, international relations, geopolitics, security, Space
خلاصه ماشینی:
تروریسم به مثابۀ ابزار رقابت ژئوپلیتیکی قدرتها نرجس سادات حسینی نصرآبادی دکترای جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران تاريخ دريافت: 10/6/97 ؛ تاريخ پذيرش: 28/12/97 چكيده با توجه به رویدادها و وقایع غیرانسانی مخالف با حقوق بشر در جهان امروز، جنگ عليه تروريسم به گفتمان مسلط امنيتي در نظام بينالملل تبديل شده است.
بهعبارت دیگر، تروریسم به مثابۀ ابزاري براي رقابت و منازعه دولتها (بهويژه ابرقدرتهاي جهاني)، هم حقوق بشر را به خطر انداخته و هم گفتگوي ملتها، فرهنگها و اديان را به تعارض يا زمينهسازي براي تعارض كشانده است؛ بنابراین، مهمترين مسئله در زمان حاضر، ايجاد امنيت بينالمللي در قبال تروريسم است و مبارزه با تهديدات امنيتي تروريسم و تلاش براي مقابله با گروههاي تروريستي كه فاقد مكان و سرزمين مشخصاند و تهديدات امنيتي نامتقارن براي همۀ كشورها پديد آوردهاند، در صدر دستور كار سازمانهاي امنيتي و بينالمللي قرار دارد.
از آنجاكه ژئوپليتيك علم مطالعۀ روابط متقابل جغرافيا، قدرت و سياست و كُنشهاي ناشي از تركيب آنها با يكديگر است (حافظنيا، 1390: 37)، به طور حتم تروريسم به عنوان يك سياست(ابزار) براي رسيدن به قدرت در مكانهاي مورد توجه قدرتهاي جهاني، مورد استفاده قرار ميگيرد؛ بنابراین، جنگ عليه تروريسم بهويژه پس از حملات تروريستي 11سپتامبر سال 2001، به گفتمان مسلط امنيتي و ژئوپليتيكي در نظام بينالملل تبديل شده است، زيرا پس از اين حملات، شوراي امنيت سازمان ملل متحد در قطعنامههايي كه بر اساس فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد صادر شد، ضمن تأكيد بر عزم جهاني براي مبارزه با اين پديدۀ ضد امنيتي، اعلام نمود كه تروريسم، تهديدي عليه امنيت بينالمللي است (اشلقی، 1386: 91).