چکیده:
طالب آمُلی یکی از از بزرگترین گویندگان سده یازدهم هجری است که در جریان تحول و تغییر سبک هندی نقش قابل توجّهی داشته است. بیشترین توجه پژوهشگران بر روی جنبهی خیالبندی و مضمونآفرینی شعر اوست. در این میان عنایت کمتری به روساخت و جنبههای زبانی شعر او، به ویژه هنر ترکیبسازیش شده است. در این جُستار به این وجه زبانی او پرداخته میشود. یکی از مهم ترین عناصری که در سبک شناسی شعر مطرح است، ساختار زبانی شعر است. از جمله تمهیداتی که طالب در ساختار زبانی شعر خود بهره برده است برجسته سازی است. طالب در جهت ترکیبسازی از این اصل بیشترین استفاده را کرده است و غالب ترکیبهای او به پیروی از این اصل بر مخاطب عرضه میشود. ترکیب های اشتقاقی موجود در دیوان طالب آمُلی ذیل عنوانهایی چون: ترکیب های ونددار، ترکیب شبهونددار، صفتهای فاعلی و مفعولی مرکّب، ترکیبهای وصفی و ترکیبات مصدری بررسی و تحلیل شدهاند. بسیاری از این ترکیب ها، چشمنواز و دلکش میباشند و جدا از این که موجب درنگ مخاطب میشوند، جلوهای تازه به زبان شعر او بخشیدهاند. هنرنمایی طالب سبب شده است تا این ترکیبات اشتقاقی در موضعی مناسب قرار گیرند که هم ارزش صوری کلام را والا کنند و هم بار معنایی کلامش را غنی سازند. بنابراین میتوان گفت که وجه غالب زبانی طالب آملی، ترکیبسازی و لزوم عنایت ویژه به این ترکیبات امری ضروری است.
Abstract Taleb Amoli is one of the greatest speakers of the eleventh century AH which has played a significant role in the development of Indian style. The most respected researchers are on the aspect of imagination and the theme of his poetry. In the meantime, less emphasis is placed on the structure and linguistic aspects of his poetry, in particular the art of composing. In this essay, he addresses this aspect of his language. One of the most important elements in the style of poetry is the linguitic strueture of the poem one of the tools that talib has used in has poetic lingustic stracture is highligting.Taleb has made the most of this principle in order to combine it And most of his compositions follow the principle of the audience. Compositions derived from the Amolite Tribunal have been reviewed and analyzed under titles such as combinations of compounds, pseudo-combinations, compound and compound adjectives, compound formulations and compounds. Finally, the main point of the article is that Amoli's Taleb has entered countless combinations in the Persian vocabulary range. Many of these compounds are eye-catching and delicate, and the separation from being distracted gives a fresh look to the language of his poem. Taleb's performance has led these derived combinations to take place in a suitable position that enhances both the formal value of the word and the meaning of its word. Therefore, it can be said that the dominant language of the Taleb Amoli, the combination and the necessity of special interest in these compounds is obvious.
خلاصه ماشینی:
درواقع ايجاد يک سبک زباني خاص براي طالب آملي يکي از کارکردهاي ايـن ترکيـب هـاي فـراوان اسـت ؛ براي مثال به اين نمونه ها از شعر او مينگريم : خرســنديام ز غــم گل آنـســـت کـــز ازل مــاتم نــواز و عـيـــش گـدازســـت ســينه ام (طالب آملي، ١٣٤٦: ٦٩٥) دلـــم با جـمـلـه اعـضا ســرگــرانـسـت بـه غـير از لـب که راحتگــاه جـانــســت (همان : ٩٩٤) گوياست که در مثال اول «ماتم نواز و عيش گداز» ترکيباتي است که نظر و توجه خواننده و مخاطب را جلب ميکنـد.
در سال ١٣٩٠ مقاله اي با عنوان «شکل گيري و تکامل ساخت ترکيب هاي خاص در سـبک هنـدي» از علي وليمنش و ابراهيم قاسمي در مجلۀ سبک شناسي نظم ونثر فارسي به چاپ رسي ؛ اما در اين مقاله بيشتر بـه برخـي از ترکيب هاي خاص بيدل و طالب در سطح زباني و ساختاري توجه شده است .
بيشتر ترکيب هايي که طالـب از ايـن سـاخت بـه دست ميدهد، نمودي از نوآوري در خود دارد و اين در جايگاه خود گوياي قاعده افزايي شاعر در واژه سازي است : چــــرخ بـــا مــــن ستـيـــزه پردازسـت بـخت هم بـا ســپهـــر هــــم رازســـت (همان : ١٦٣) اي چو مـــن صــــد هــزار مــدح طـراز بـــر در روضــــه اســـت ثـنــاپــــرداز (همان : ١٦٢) خـبـر داد آن بـهـيــن مــشــاطـــــۀ راز هـيـــولاي ســخـــــن را چهـــره پــرداز (همان : ١٨٦) طالب با استفاده از محدوديت هاي قافيۀ شعر به نوآوريهايي دست زده که هم به زيبايي شعرش کمک کـرده و هـم خدمت شاياني به زبان فارسي کرده است .