چکیده:
در این پژوهش به بررسی تیرگی و شفافیت اصطلاحات در زبان عربی براساس الگوی زبانشناختی نانبرگ و همکاران (1994) پرداختهایم. که اصطلاحات را با ذکر معیارهایی به عبارات ترکیبی اصطلاحی و عبارات اصطلاحی تقسیم میکند. با توضیح این معیارها در زبان عربی دادههای خود را از کتاب المعجم الموسوعی محمد داود انتخاب و بر این پیکره آزمودهایم و نتیجه گرفتیم که حدود نیمی ازآنها، جزء دستة عبارتهای اصطلاحیاند. هرچند معنای برخی از اینها را میتوان از روی معنای ظاهری آنها دریافت، اما امکانِ امتحان کردن آنها با معیاریهای ششگانه امکانپذیر نبود. در مقابل، نیمی نیز در دستة عبارتهای ترکیبی اصطلاحی بودند که بخشپذیرند و علاوه بر اینکه معنای ظاهری آنها در دسترس بود، با معیارهایی که در دست داشتیم میتوانستیم تک تک آنها را امتحان کنیم. پس میتوان گفت که اصطلاحات عربی طبقهای یکدست و کاملاً تیره هم نیستند و میتوان آنها را با معیارهایی مشخص، از یکدیگر جدا کرد.
خلاصه ماشینی:
در مقابل ، نيمي نيز در دستۀ عبارت هاي ترکيبي اصطلاحي بودند که بخش پذيرند و علاوه بر اينکه معناي ظاهري آنها در دسترس بود، با معيارهايي که در دست داشتيم ميتوانستيم تک تک آنها را امتحان کنيم و نشان دهيم برخلاف تعريف سنتي از اصطلاحات ، معنا و ساخت آنها کاملا غيرقابل پيش بيني نيست .
در اين مقاله قصد داريم پس از بررسي اصطلاحات در زبان عربي بر اساس ديدگاه مذکور به اين پرسش ها پاسخ دهيم : ١- آيا تمام عبارت هاي اصطلاحي زبان عربي تيره (بخش ناپذير) هستند؟ ٢- چگونه ميتوان اصطلاحات عربي را به لحاظ معنايي تقسيم بندي کرد و بين اصطلاحات شفاف و تيره تمايز نهاد؟ براي اينکه داده هاي مشخصي تحليل شود، پيکرة مورد استفاده در اين مقاله را به ا عجم ا وسوعي للتعب الاصطلاحي اللغة العربية نوشتۀ محمد داود (٢٠١٤) محدود کرده ايم .
ِ ِ همان طور که ملاحظه ميشود در هيچ يک از پژوهش هاي بالا اصطلاحات را از منظر تيرگي يا شفاف بودن ؛ يا به عبارت بهتر بخش پذيري و بخش ناپذيري مورد بررسي قرار نداده اند و معيارهاي ديگري که نانبرگ و همکارانش (١٩٩٤) براي مطالعه اصطلاحات برگزيده اند، هيچکدام در مطالعات ياد شده لحاظ نشده است .
٢-٣- ديدگاه هاي جديد در رويکردهاي تازه از سوي زبانشناسان به اصطلاحات ، اين ديدگاه مطرح شده است که آنها بخش پذيرند؛ يعني مفهوم بسياري از عبارت هاي اصطلاحي را ميتوان تا حدودي از اجزاي تشکيل دهندة آنها دريافت کرد و جز تعداد معدودي از آنها که از تيرگي و ابهام برخوردارند، اغلب آنها تجزيه پذيرند.