چکیده:
استان چهارمحال و بختیاری با یک درصد از وسعت و همچنین حدود یک درصد از جمعیت کشور در جنوب غربی کشور واقع شده است. علیرغم تنوع زبانی در این استان، وضعیت پراکندگی زبانی آن هنوز از دیدگاهی علمی مورد مطالعه قرار نگرفته است. در این مقاله درصدد هستیم تا در قالب یک مطالعة میدانی جامع به این مهم پاسخ دهیم. این مقاله در چارچوب برنامة تحقیقاتی برخط اطلس زبانهای ایران (اَزیران) انجام گرفته است. بعد از مروری بر پیشینة مطالعاتی در این حوزه، پروژة ازیران و روششناسی پژوهش، به یافتههای تحقیق اشاره شده است. یافتههای میدانی نشان میدهد که بختیاری، ترکی، چهارمحالی شهری، فارسی و چهارمحالی روستایی عمدهترین زبانهای مادری استان محسوب میشوند. همچنین، ارمنی از دیگر زبانهایی بود که در استان زبانورانی داشت که در حال حاضر به استانهای دیگر از جمله اصفهان مهاجرت کردهاند. درپایان، پراکندگی زبانهای استان در قالب نقشههای چندضلعی ایستا به نمایش گذاشته شده است.
خلاصه ماشینی:
اما در اين بين ، عليرغم تحقيقات زبان شناختي پراکنده در سال هاي اخير پيرامون برخي گونه هاي زباني در استان در قالب مقاله ، پايان نامه ، کتاب و غيره (براي مثال : عليزاده گل سفيدي، ١٣٧١؛ عيدي، ١٣٧٥؛ هاشمي بني، ١٣٧٩؛ طاهري، ١٣٨٩؛ اماني بابادي، ١٣٩٢؛ طاهري اردلي، ١٣٩٤؛ طاهري اردلي و آنونبي ٦، ٢٠١٧ و ١٣٩٧؛ شرايبر٧ و همکاران ، ٢٠١٧ الف ، ٢٠١٧ب ؛ آتش آب پرور، ١٣٩٨؛ آنونبي و همکاران ، ٢٠٢٠)، تاکنون هيچ اثري به طور جامع ٨ و روشمند به وضعيت پراکندگي زباني ٩ در استان نپرداخته است .
به طور مشخص ، به دنبال پاسخ گويي به پرسش هاي زير هستيم : چه زبان ها و يا زيرگونه هايي از آنها به عنوان زبان مادري در هر آبادي ٣ در استان چهارمحال و بختياري صحبت ميشود؟ در صورتيکه بيش از يک گونۀ زباني در آبادي صحبت ميشود، اين گونه ها چند درصد از جامعۀ زباني را تشکيل ميدهند؟ در ادامه ، اين پرسش نيز دنبال ميشود که تلفظ (هاي) محلي نام هر يک از آباديهاي استان چگونه است ؟ از جمله اهدافي که با دستيابي به تلفظ محلي نام آبادي به دنبال آن هستيم از اين قرار است (آنونبي و همکاران ، ٢٠١٩): اين مرحله از کار يعني تلفظ محلي آباديها ميتواند پژوهشگر و يا حتي فردي که به پژوهشگر کمک ميکند را با تنوع زباني و کثرت زبان هاي يک منطقه آشنا سازد و اين مسأله ، از تعميم کلي وضعيت پراکندگي زباني يک منطقه بدون در نظر گرفتن تک تک آباديها، جلوگيري ميکند.
جهت کسب اطلاع از وضعيت زبان هاي ترکي در اطلس زبان هاي ايران بويژه ترکي استان چهارمحال و بختياري به مقالۀ زير از آنونبي و همکاران (در دست داوري) مراجعه شود: (ALI)Turkic languages in the Atlas of the Languages of Iran ٢.