چکیده:
پارچهبافی از صنایع کهن سرزمین ایران به شمار میرود؛ و سابقه آن به هزارههای پیش از میلاد میرسد. اکثر منابع اواخر
حکومت صفویه و سپس دوران زند و افشار را آغاز افول هنرها و از جمله صنعت-هنر پارچهبافی در ایران معرفی نمودهاند و
حتی پارچهبافی این دورهها را فاقد آرزش کافی جهت بررسی و تحقیق دانستهاند. اما اطلاعاتی که در برخی منابع همچون
منابع تاریخی و سفرنامهها یا یادداشتها و خاطرات سفیران» ماموران و تجارتپیشگان درج شدهاست نشان میدهد که پارچه
ایرانی در آن زمان هم همچنان داری ارزش هنری و مادی بالایی بودهاست. در این میان نویسندگان آثار ادبی نیز از توصیف
پارچههای ایرانی غافل نماندهاند و بهویژه در رمانهای مربوط به مکتب رئالیسم که برای شرح جزئیات واقعیتها اهمیت خاصی
قائل استء توصیفهای قابل تاملی از پارچههای ایرانی ارائه شدهاست. مطالعه این آثار» کمک شایانی در شناخت میزان
معروفیت و ارزش پارچه ایرانی و حتی کیفیتهای ممتاز این پارچهها در جهان آن زمان مینماید. این مقاله به شیوه توصیفی
به بررسی نمونههایی از بازتاب استفاده از پارچههای ایرانی در فاصله قرنهای ۱۷ تا ۱۹ میلادی آروپا میپردازد.
خلاصه ماشینی:
طبق آنچه از متن اين سفرنامه ها برميآيد، پارچه هاي ايراني از مهم ترين هدايايي بوده است که از سوي دربار ايران براي ساير شاهان ارسال ميشد.
از طرفي در آثار ادبي اروپا نيز در موارد متعددي به پارچه هاي ايراني اشاره شده است که ميتواند چشم اندازي جديد از زيبايي و کيفيت اين پارچه ها و نگاه اروپائيان نسبت به ارزش هاي زيباشناختي و اقتصادي آن توأمان ارائه دهد.
به خصوص با رواج رمان نويسي از قرن ١٧ به بعد سبک توصيفي اين رمان ها نمايانگر تصويري ويژه از مقبوليت پارچه ايراني است و طبق شواهدي که اين آثار نشان ميدهند پارچه هاي بافت ايران در برخي دوره ها همچون صفويه جزو زيباترين ، مرغوب ترين و گران قيمت ترين پارچه هاي زمان خود بوده اند.
(رجوع شود به تصوير صفحه)تصوير١- ايران ، دوره صفوي، نيمه اول سده هفدهم ميلادي، احتمالا بافته شده براي صادرات ، مخمل ابريشمي بر زمينه ساتن (گالووي ١، ٢٠١١) ويژگيهاي صحنه و لباس زن مؤکدا صفوي نيست و با توجه به چهره گرد زن و مدل موهاي او و توجه غير معمول به موضوع مريم مقدس و کودک، نشان دهنده نفوذ خارجي - اروپا يا آسياي مرکزي- است .
شرح پارچه و لباس هايي که در سفرنامه آدام اولئاريوس از طرف شاه به سفراي اروپايي اهدا شده بدين ترتيب است : دو دست لباس زربفت از بهترين بافته هاي ايران با متعلقات آن يعني دستار و ميان بند زيبا.