چکیده:
جامعهشناسی ادبیات،(1) بررسی و تحلیل علمی یک اثر ادبی است. بررسی و تحلیلی که رویدادها، روابط و پدیدههای اثر ادبی را بر مبنای اصول جامعهشناسی میسنجد. رمان "پرندة من" اثر فریبا وفی، یکی از آثار داستانی معاصر است که بخشی از اجتماع، با انواع ریزهکاریهایش در آن منعکس شده است. پییر بوردیو یکی از مطرحترین جامعهشناسان معاصر فرانسوی است که با ارائة "نظریة عمل" بر مبنای "میدان" و "منش"، به تحلیل جامعهشناسی کنش کنشگران در عرصة اجتماع پرداخته است. این نوشتار بر آن است تا جامعة منعکسشده در رمان "پرندة من" را براساس "نظریة عمل" بوردیو، مورد بررسی و تحلیل قرار بدهد. بر طبق نظریات بوردیو، کنش کنشگران در این رمان، حاصل "میدان و منشی" است که شخصیتها بدان متعلقاند. از دیدگاه بوریو، چهار سرمایة اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و نمادین، بیشترین سهم را در مشخص کردن مرز میدانها دارند و منش (عادتوارهها) افراد در کنار ویژگیهای طبقه هر فرد، شکلدهندة کنش افراد در جامعه است.
خلاصه ماشینی:
از ديدگاه بوريو، چهار سرمايۀ اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي و نمادين ، بيشترين سهم را در مشخص کردن مرز ميدان ها دارند و منش (عادت واره ها) افراد در کنار ويژگيهاي طبقه هر فرد، شکل دهندة کنش افراد در جامعه است .
برخي مقالات علمي ـ پژوهشي در اين زمينه در آثار ديگر نويسندگان صورت گرفته است که عناوبن آن ها به قرار زير است : الف : گلمرادي، صدف (١٣٩٣)، نقد جامعه شناختي سرمايه هاي اجتماعي و فرهنگي زنان در رمان دل فولاد، اثر منيرو روانيپور بر اساس نظريۀ انواع سرمايه پيير بوردبو، نشريه نقد ادبي، سال ٨، شماره ٢٩.
براي تبيين اين مفهوم ميتوان به رابطۀ زير اشاره کرد: عمل = ميدان + منش (عادت واره ) بورديو در پي آن است تا ثابت کند: «عمل ما ناشي از فکر ما نيست ، بلکه به گونه اي بالعکس ، فکر ما ناشي از ساخت عينيت اجتماعي و حتي ناشي از عمل ماست که در قالب آن صورت ميگيرد» (بورديو، ١٣٨٠: ١٦٨)، پس ميتوان گفت عمل عامل ، با توجه به فضايي که عامل در آن قرار ميگيرد و عادت واره ها و منش هايي که آن فرد با خود دارد، شکل ميگيرد.
سرمايه هاي چهارگانه -که وضعيت خانواده راوي را در زمان حال مشخص ميکند- به قرار زير است : ١) سرمايۀ اقتصادي از همان جملات آغازين رمان برميآيد که وضعيت اقتصادي راوي در اين ميدان بسيار نابسامان است .