چکیده:
فراهنجاری، یکی از اصطلاحات متدوال در سبکشناسی است که در نتیجه خروج از نُرمِ (norm) عادی زبان به وجود میآید. این پدیده در لایههای «آوایی»، «نحوی»، «واژگانی» و «معنایی» رخ میدهد، اما مقاله حاضر، پدیده فراهنجاری نحوی «اللانحوی»، را مورد بررسی قرار داده است. مقصود از فراهنجاری نحوی یعنی خروج از قوانین حاکم بر نحو زبان هنجار و از آنجا که «تناوب»، «تضمین» و «التفات» پدیدههایی پر بسامد در سوره مبارکه توبه هستند و منجر به «ادبیت» یک اثر ادبی میشوند؛ لذا مقاله حاضر تلاش کرده است تا با روش سبکشناسی و شیوه توصیفی – تحلیلی، این سه پدیده را مورد بررسی قرار دهد. هدف اصلی از نگاشتن این مقاله، بیان زیباییشناسی و اغراض دلالی این سه پدیده هنجارگریز است. برآیند این جستار حاکی از آن است که تضمین نحوی در مقایسه با تناوب و التفات از بسامد بیشتری برخوردار بوده و زیباییشناسی آن علاوه بر تکرارزدایی، ایجاز در اسلوب و شمولیت در معناست. همچنین در این سوره مبارکه سه نوع التفات (معجمی، ضمائر و عددی) به کار رفته است که اغراضی چون تاکید، تکرارزدایی و جلب توجه مخاطب را موجب شده است.
Deviation is one of the common terms in stylistics created as a result of leaving the normal form of language.This phenomenon occursin different layers of language including "phonetics", "syntax", "lexical" and "semantics".The present paper, however, solely examined syntactic deviation, which means leaving the syntactic rules of the standard language. Since "alternation", "tazmin" and "iltifat" frequently appear in Surah At-Tawba, and contribute to the "literariness" of a literary work, the present descriptive-analytical paper thus triedto examine these three devices. This paper mainly aimedto articulate the aesthetics and objectives of these deviating devices. Findings suggests that syntactic tazmin is more frequent than alternation and iltifat and its aesthetics, in addition toavoiding repetition, is briefnessof style and inclusiveness of meaning. Furthermore, three types of iltifat (mo'jami=dictionary meaning, pronouns, and numbers) have been used in this surah, serving intentions such as emphasis, repetition-avoiding, and catching the audience's interest.
خلاصه ماشینی:
مقصود از فراهنجاری نحوی یعنی خروج از قوانین حاکم بر نحو زبان هنجار و از آنجا که «تناوب »، «تضمین » و «التفات » پدیده هایی پر بسامد در سوره مبارکه توبه هستند و منجر به «ادبیت » یک اثر ادبی میشوند؛ لذا مقاله حاضر تلاش کرده است تا با روش سبک شناسی و شیوه توصیفی – تحلیلی، این سه پدیده را مورد بررسی قرار دهد.
ج : جانشینی «فی» ظرفیۀ به جای «مع » مصاحبۀ همانند سخن باری تعالی: ﴿لو خرجواِ فیکم مّا زادوکمِ إّلا خبالاً﴾ (التوبۀ: ٤٧) [شاهد مثال : خرجواِ فیکم ] در این آیه شریفه ، قرآن کریم ، حرف "فی" را به جای حرف "مع " برگزیده است ، به عبارتی دیگر، همنشین شدن فعل "خرج " با حرف جر "فی" رایج و متداول است ؛ اما ملازمت "فی" با مجرور آن یعنی ضمیر مخاطب "کم " در این بافت ، رایج و مألوف نیست ؛ چون مخاطبین نمیتوانند ظرف واقع شوند و زبان معیار اقتضا میکرد که گفته شود: "لو خرجوا معکم " همانند آیه شریفه در سوره مبارکه "حشر" ﴿لِئن أخرجتم لنخرجنّ معکم ﴾ (الحشر: ١١) و همچنین آیه دیگر از خود سوره توبه : ﴿لوِ استطعنا لخرجنا معکم ﴾ (التوبۀ: ٤٢) عرب میگوید: «خرج بنو فلان وخرج معهم بنو فلان ، إذا کانوا قاصدین نصرهم .