چکیده:
شهر نهادی اجتماعی است و هویت آن نه تنها یک واقعیت مکانی بلکه یک واقعیت با ابعاد اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... است که در فرآیند تغییر و تحول تاریخ، ضمن حفظ ویژگیهای منحصربهفرد کالبدی و معماری، انباشت اجتماعی و سبک زندگی شهروندان خود شکل میگیرد. شهرها درروند تغییر و گسترش ، خوانایی و هویت خود را از دست میدهند. این تحقیق کاربردی تاثیر تغییرات ساختار فضایی و گسترش پراکنده رویی شهر بر هویت آن را در شهر ساری بررسی نموده است. روش تحقیق اسنادی و میدانی است، پردازش و تحلیل ساختاری با استفاده از نرمافزار اسمارت پی.ال.اس صورت گرفته و فرضیه تاثیر گسترش و پراکنده رویی شهر بر عوامل کالبدی، عملکردی و ادراکی هویت با ضرایب رگرسیون ۷۴۶/۰- ، ۷۹۸/۰ و ۷۲۲/۰- تایید گردید. نتایج نشان میدهد گسترش و پراکنده رویی شهر منجر به زوال هویت شهری در ابعاد کالبدی و ادراکی گردیده و مهمترین صدمات آن کاهش امنیت، محو تصویر ذهنی چشماندازها و هسته سنتی تاریخی مرکز شهر و کاهش انسجام اجتماعی شهر بوده است. نتیجه این روند، ساری را از شهر اجتماعی پیاده مدار به یک شهر پراکنده خودرو پسند مبدل نموده است.
Urban is a social institution and itʹs identity not only a locational reality but also it is a reality with social, cultural, economical elements. They are formed by preserving the physical and architectural exclusive characteres, social accumulation and citizen lifestyle in the historic variation processes. Cities loss their readability and identity in changing and sprawl trends. This applied research, examined the effect of the urban spatial stractural changes and sprawl expansion on its identity in Sari. The research method is documentary and field studies, the processing and Structural analysis were performed by using smart pls software and the hypothesis of the effect of urban expantion and sprawl on the physical, functional, perceptual factors of identity was confirmed with regression coefficients -0.746, 0.798 and -0.722. The results showed that urban sprawl led to loss of the physical and preceptual factors of urban mental image landscape and urban historic tradition center and reduction of social cohesion. The result of this trend in sari converted Social walking city to the car-friendly sprawl citiy
خلاصه ماشینی:
قضاوت در مورد ارزش و سبک زندگی هر جامعه بسته به محیط ، خصوصیات مختلـف جوامـع دارنـد (ایلگـار، ٢٠٠٨) عوامل تعیین کننده هویت عبارتند از: سـاختار کالبـدی شـهر، سـاختار صـنعتی ـ 108 / زوال هویت در روند تغییر و گسترش پراکنده روئی شهری اقتصادی شهر، انباشت فرهنگی و ساختار اجتماعی، توسعه تاریخی شـهر، ویژگـی هـای مکانی شـهر، ویژگـی هـای رسـمی و بصـری شـهر، سـبک زنـدگی و کیفیـت زنـدگی شهروندان ، کارکردهای شهر، رابطه جسمی و رفتارهای اجتماعی شهر، وحدت طبیعـت با شهر، زیرساخت شهری، توپولوژی شهری و...
درحالیکه شهرهای سنتی پایدار ایرانی دوره صفویه در محیطی متراکم و فشـرده در 110 / زوال هویت در روند تغییر و گسترش پراکنده روئی شهری محدوده ٥ کیلومتر با فرم فضایی مدور و هسته مرکزی مسـجد و بـازار و ارگ طراحـی شده بود تا مقاصد نیازهـای روزانـه شـهروندان در محـدوده پیـاده روی قـرار گیـرد و تعاملات اجتماعی برای بازتولید فرهنگ در جامعه شهری پیاده مدار، به حداکثر برسـد، تحولات شهرها بعد از انقلاب صنعتی براساس توسعه فناوری خودرو، شهر پراکنـده را شکل داد و به همراه توسعه حمل و نقل عمومی با اتوبوس ، امکان توسعه در هر جهتـی ممکن شد، اول ساخت و ساز در محدوده خطوط اتوبوس آغاز شـد و سـپس خـودرو شخصی تردد روزانه به پنجاه کیلومتر دورتر را رواج داد.
(اربری، ٢٠٠٢: ١) درحالیکه ایـن سـبک زندگی در سطح جامعه با تغییر ارزش ها هنجارهای اجتمـاعی شـهر و نیـز هزینـه هـای اقتصادی فراوانی که برای تکمیل زیرساخت های مناطق جدید بر شهر تحمیل مـی کنـد، علاوه بر ابعاد اقتصادی، با محو چشم اندازهای کشاورزی حومه ، ابعـاد کالبـدی هویـت اجتماعی را نیز تهدید میکند.
(2010) "From Urban Sprawl to Compact City – An analysis of urban growth management in Auckland", Auckland, 1-175 Beyhan, G, Ş.