چکیده:
بررسی «منابع مشروعیت حکومت مهدوی»، یکی از مسائل سیاسی مهم، برای تبیین مدینه فاضله اسلامی است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد تحلیل متون قرآنی و روایی، با تبیین نظری به این مسئله پاسخ میدهد که با توجه به مشروعیت در علوم سیاسی، منابع مشروعیت حکومت مهدوی چیست. مهمترین یافته پژوهش حاضر عبارت است از: بررسی و تحلیل نظری منابع مشروعیت حکومت مهدوی ازطریق تحلیل متون قرآنی و روایی و در جهت منابع مشروعیت در علوم سیاسی. بر اساس نصوص مهدویت، مهمترین منبع مشروعیت حکومت مهدوی، مشروعیت الاهی از طریق نصب است و در جهت آن، سایر منابع متنوع مشروعیت نیز قابل تبیین است. این پژوهش میتواند علاوه بر فواید نظری تشریح مدینه فاضله مهدوی، برای حکومتهای اسلامی در برنامههای توسعه سیاسی در عصر غیبت، راهگشا باشد.
Examining ‘the sources of the legitimacy of the Mahdavi government” is one of the important political issues to explain the Islamic Utopia. This research, with a descriptive-analytic method and with the analytic approach to the Quranic and narrative texts, with a theoretical explanation answers this question that considering the (status of) legitimacy in the political sciences, what the sources of legitimacy of Mahdavi government are. The most important finding of this research is a theoretical study and analysis of the sources of legitimacy of the Mahdavi government through the analysis of the Quranic and narrative texts and in the direction of sources of legitimacy in the political sciences. According the texts of Mahdism, the most important source of legitimacy of Mahdavi government is the Divine legitimacy through designation, and in its direction, the various sources of legitimacy can be explained. In addition to having theoretical benefits of describing the Mahdavi Utopia, this research can facilitate the political development programs for the Islamic governments in the Occultation period.
خلاصه ماشینی:
اگرچه حکومت مهدوی در آثار مختلف مورد توجه و تأمل بوده است؛ تاکنون بر تبیین منابع مشروعیت در این حکومت، به صورت خاص، تمرکزی جدی و دقیق نشده است.
آموزههای مهدویت، به نقش هدایتگرانه خداوند از طریق نبوت و امامت اشاره دارند و ادامه آن، ولایت امام مهدی؟عج؟ در عصر غیبت است كه ایشان، خود را به خورشید پشت ابر تشبیه كردهاند (مجلسی، 1404: ج52، ص92) و جامعه اسلامی، هیچ گاه از حجت خالی نیست.
به بیان دیگر، درباره نقش مردم در حکومت مهدوی دو نوع بحث وجود دارد: بحث نخست اعطای حقانیت از سوی رضایت و قرارداد مردمی است؛ چنان که در نظامهای دموکراتیک، (بر اساس نظریه قرارداد اجتماعی) مردم اعطا کننده حق، به حکومت هستند؛ امّا در اندیشه امامت و براساس آموزههای قرآن کریم و روایات معصومان؟عهم؟، حق حکومت و خلافت بر زمین، امری الاهی است (طباطبایی، 1388: ج1، ص411)؛ و رضایت عمومی در مشروعیت، به معنای «حقانیت حکومت مهدوی»، نقشی ندارد.
سایر منابع مشروعیت، در چارچوب مشروعیت الاهی است و با آن منافات ندارد؛ اما مشروعیت ناشی از زور و قدرت در حکومت مهدوی وجود ندارد و با آموزههای مهدویت منافات دارد.
4. نتیجهگیری این پژوهش، با توجه به نظریههای مشروعیت در علوم سیاسی، منابع مشروعیت حکومت مهدوی را مورد بررسی و تبیین قرار داده است.
3. از مجموعه آیات و روایات مهدویت برداشت میشود که حکومت مهدوی، از منابع ترکیبی مشروعیت برخوردار است و این منابع در چهارچوب مشروعیت الاهی همپوشانی دارند.