چکیده:
بر اساس مشهورترین گمانهزنی دربارۀ مسیر حرکت امام رضا (ع) از مدینه به مرو، آن حضرت از مرکز ایران عبور کردند؛ جایی که بیشترین آثار و اخبار دربارۀ آن وجود دارد و به ثبت آمده است. یکی از این مکانها، روستایی کهن به نام تورانپشت است که در کنار آثار باستانی فراوان قبل و بعد از اسلام، «قدمگاهی منسوب به امام رضا علیه السلام» دارد. این مکان با توجه به قدمت بسیار و آثار فراوان منتسب بدان که حتی تا گالری فریر (Freer) واشنگتن سر برآورده، تا کنون توجه کافی به آن نشده است.
در این مقاله با رویکرد توصیفی، اسناد و کتیبههای این قدمگاه ـ از محراب به سرقت رفته تا مصحف و اسناد وقفی و کتیبهای شامل وضع و تاریخ مرمت بنا ـ معرفی شدهاند و در استخراج اطلاعات از این مواد فرهنگی، از تحلیلهای مختلف تاریخی و نامشناسی بهره گرفته شده است.
According to the most well-known conjectures regarding the route of Imam Reza (on whom be peace) from Medina to Marv, he passed through central Iran where there exists most of the evidence and information recorded about the event. One of the places along the route is an old village called Tooranposht which, besides having many ancient relics from before and after the Islamic epoch, is home to a foothold attributed to Emam Reza on whom be peace. Notwithstanding its antiquity and the very many remains connected thereto, which have traveled as far as F. Freer’s Gallery in Washington, this historical place has not received enough attention as yet. Applying a descriptive approach, this article attempts to expound the documents and inscriptions of the Qadamgah -from the stolen Mehrab (prayer leader’s place in a mosque) to the Qur’an, endowment documents and the inscription recording the process and date of repairing the building. In obtaining information from all these cultural materials, various historical and onomatological analyses have been drown on.
خلاصه ماشینی:
قدمگاه امام رضا(ع) در تورانپشت: اسناد و کتیبههای نویافته میثم صادقی تورانپشتی 1 یحیی میرحسینی( 2 چکیده بر اساس مشهورترین گمانهزنی دربارۀ مسیر حرکت امام رضا(ع) از مدینه به مرو، آن حضرت از مرکز ایران عبور کردند؛ جایی که بیشترین آثار و اخبار دربارۀ آن وجود دارد و به ثبت آمده است.
یکی از این مکانها، روستایی کهن به نام تورانپشت است که در کنار آثار باستانی فراوان قبل و بعد از اسلام، «قدمگاهی منسوب به امام رضا علیه السلام» دارد.
در این مقاله با رویکرد توصیفی، اسناد و کتیبههای این قدمگاه ـ از محرابِ به سرقت رفته تا مصحف و اسناد وقفی و کتیبهای شامل وضع و تاریخ مرمت بنا ـ معرفی شدهاند و در استخراج اطلاعات از این مواد فرهنگی، از تحلیلهای مختلف تاریخی و نامشناسی بهره گرفته شده است.
در میان قدمگاههای موجود در ایران، اثری در تورانپشت ـ یکی از روستاهای یزد ـ از حیث دربرداشتن اسناد و کتیبهها، بسیار شایان توجه است؛ چراکه کتیبههای این قدمگاه به دورههای مختلف تاریخی مربوط میشوند و از حیث قدمت، تنوع و تعدادْ قابل ملاحظهاند.
پیشینۀ پژوهش ایرج افشار در یادگارهای یزد به وجود قدمگاهی منسوب به یکی از ائمه در تورانپشت اشاره کرده اما سخنی از انتساب آن به حضرت رضا(ع) به میان نیاورده است (افشار، 1374: 2/278).
لوح محراب قدمگاه یکی دیگر از کتیبههای متعلق به این قدمگاه، لوحی مرمرین به ابعاد 65×125 است که تا چندی پیش در محراب این قدمگاه نصب بوده (افشار، 1374: 278) و امروز، بهسبب خوف از سرقت آن، در ادارۀ میراث فرهنگی استان یزد نگهداری میشود.