چکیده:
در طولی و عرضی بودن اختیارات مشتری در خیار عیب بین فقهای مذاهب اسلامی اختلاف نظر مبنایی وجود دارد. بر اساس یک نظر چون ارش خلاف اصل است و در مقابلِ وصف از ثمن قرار دارد، ارش نیز طولی خواهد بود. بنابه دیدگاه دیگر چون ارش مطابق با قاعده است و جزئی از ثمن است در این صورت تخییر مشتری هم عرضی خواهد بود. ولی ما در این مقاله کوشیدهایم ضمن بیان دیدگاههای مذاهب اسلامی و حقوق ایران در این خصوص بر پایۀ نظریۀ عمومی ارش در قراردادها تحلیلی را ارائه نماییم که بر اساس آن وصف سلامت در میان همۀ اوصاف برجستگی خاصی دارد که باعث میشود شارع مقدس فقط در خیار عیب معتقد به تخییر شود. دلیل این ویژگی خاص هم این است که شارع مقدس و قانونگذار در قانون مدنی فقط در خیار عیب که ارتباط مستقیمی با وصف سلامت دارد قائل به دریافت ارش شده است. بنابراین ویژگی خاص این وصف باعث میشود که اگر فروشنده به این تعهد خود عمل نکند و کالایی مطابق با قرارداد تسلیم ننماید، خود او باید جبران خسارت کند که همان نظریۀ عمومی ارش است و البته این حق فروشنده است که بر اساس تخییر عرضی فسخ یا مطالبۀ ارش را انتخاب نماید.
In the longitudinal and transversal terms of the client's option, there is a fundamental difference between Islamic jurisprudents who come from different Islamic cultures. This article presents the views of Islamic religions and Iranian law in this regard. Based on the general theory of ‘arsh’ in the contracts, we have provided an analysis that describes health as a prominent feature. The main contribution of the present article is that if the seller does not fulfill this obligation and does not submit the goods in accordance with the contract, he must compensate. It is the same general theory of arsh, and, of course, it is the seller's right whether to choose termination or demand report.
خلاصه ماشینی:
ولي ما در اين مقاله کوشيده ايم ضمن بيان ديدگاه هاي مذاهب اسلامي و حقوق ايران در اين خصوص بر پايۀ نظريۀ عمومي ارش در قراردادها تحليلي را ارائه نماييم که بر اساس آن وصف سلامت در ميان همۀ اوصاف برجستگي خاصي دارد که باعث مي شود شارع مقدس فقط در خيار عيب معتقد به تخيير شود.
بنابراين ويژگي خاص اين وصف باعث مي شود که اگر فروشنده به اين تعهد خود عمل نکند و کالايي مطابق با قرارداد تسليم ننمايد، خود او بايد جبران خسارت کند که همان نظريۀ عمومي ارش است و البته اين حق فروشنده است که بر اساس تخيير عرضي فسخ يا مطالبۀ ارش را انتخاب نمايد.
ir مقدمه فقهاي مذاهب اسلامي در اينکه در اثر عيب در مبيع و حتي ثمن براي مشتري يا بايع اختيار فسخ معامله يا أخذ ارش پيدا ميکنند اتفاق نظر دارند، اما در چگونگي اعمال اين حق تخييري اختلاف هاي جدي در مذاهب اسلامي و حتي در داخل خود يک مذهب وجود دارد.
اين امر مورد تأکيد مشهور فقهاي اماميه و قانون مدني ايران نيز بوده ، در ميان فقهاي عامه هم طرف دار دارد، اما شيوة اثبات بر اساس نظريۀ عمومي ارش خواهد بود که در بحث تعيين قول مختار به طور کامل منقح خواهد شد.
شايد مستند نظر مشهور عبارتي در فقه رضوي است ؛ به اين نحو که «اگر کالايي معيوب شود و مشتري علم پيدا کند خيار دارد و مي تواند نگه دارد و اگر بخواهد أخذ مي کند يا به او قيمت با ارش عيب را رد مي کند» (ابن بابويه ، ١٤٠٦ق ، ٢٥٣).