چکیده:
رشد فزایندة جمعیت در کنار فعالیتهای انسانی باعث افزایش تولید پسماند شده است. انتخاب مکانهای نامناسب دفن پسماند امکان آلودگی آبهای زیرزمینی را افزایش میدهد. هدف از این مطالعه پهنهبندی آسیبپذیری آبهای زیرزمینی در شهرستان کارون در استان خوزستان جهت انتخاب مکان بهینة دفن پسماند بود؛ طوری که مکانی با کمترین آسیبپذیری آبخوان جهت دفن پسماند انتخاب شود. جهت پهنهبندی امکان آلودگی آبخوان از دو مدل سینتکسو گادس استفاده شد. پس از تهیة نقشههای آسیبپذیری دو مدل در نرمافزار GIS، میزان تناسب اراضی جهت دفن پسماند اولویتبندی شد. نتایج نشان داد در مدل سینتکس حدود 22/455 هکتار از منطقه در محدودة آسیبپذیری بدون خطر آلودگی، 84/780 هکتار در محدودة آسیبپذیری خیلی کم، 31/3281 هکتار در محدودة آسیبپذیری کم، 4/12582 هکتار در محدودة آسیبپذیری کم تا متوسط، 9/11169 هکتار در محدودة آسیبپذیری متوسط تا زیاد، 46/9449 هکتار در محدودة آسیبپذیری زیاد، 15/5844 هکتار در محدودة آسیبپذیری خیلی زیاد، و 72/495 هکتار در محدودة کاملاً مستعد برای آلودگی قرار دارد. همچنین در مدل گادس حدود 576/215 هکتار از منطقه در محدودة آسیبپذیری قابل اغماض، 544/560 هکتار در محدودة آسیبپذیری کم، 08/5169 هکتار در محدودة آسیبپذیری متوسط، 9/37471 هکتار در محدودة آسیبپذیری زیاد، و 9/641 هکتار در محدودة آسیبپذیری خیلی زیاد قرار دارد. در هر دو مدل کمترین آسیبپذیری سطح کوچکی از منطقه را پوشش داده (03/1 درصد در مدل سینتکس و 49/0 درصد در مدل گادس) و این سطح به منزلة مکان بهینة دفن پسماند (اولویت 1) انتخاب میشود. سایر نواحی، به دلیل آسیبپذیری بیشتر آبخوان، در انتخاب مکان دفن پسماند در اولویتهای بعدی قرار دارند.
The increasing population growth along with human activities has led to the booming of waste production. The selection of inappropriate landfill sites contributes to the increased potential of underground pollutions. The purpose of this study was to zone the underground water vulnerabilities of Karun County in Khuzestan Province to select the optimal landfill site, so that a site with the least vulnerability of aquifer would be selected for waste disposal. Two models were used to zone the aquifer pollution potential, namely GODS and SINTACS. After preparing the vulnerability maps of the two models in GIS software, the appropriateness levels of the sites for waste disposal were prioritized. The results of SINTACS model demonstrated the following vulnerability statistics: 455.22 hectares have no vulnerability potential, 780.84 hectares very low vulnerability, 3281.31 hectares low vulnerability, 12582.4 hectares low to medium vulnerability, 11169.9 hectares medium to high vulnerability, 9449.6 hecaters high vulnerability, 5844.15 hectares very high vulnerability, and 495.72 hectares totally at vulnerability risk. Moreover, in GODS model, nearly 215.576 hectares have negligible vulnerability, 560.544 hectares low vulnerability, 5169.08 hectares medium vulnerability, 37471.9 hectares high vulnerability, and 641.9 hectares very high vulnerability. In both models, the least vulnerable zones comprise a small part of the area (1.03 percent in SINTACS and 0.49 percent in GODS model). This level can be selected as the optimal landfill site (rank 1), while other zones are ranked lower due to their higher aquifer vulnerability levels.
خلاصه ماشینی:
هدف از اين مطالعه پهنه بندي آسيب پذيري آب هاي زيرزميني در شهرستان کـارون در اسـتان خوزسـتان جهت انتخاب مکان بهينۀ دفن پسماند بود؛ طوري که مکاني با کمترين آسـيب پـذيري آبخـوان جهـت دفـن پسـماند انتخـاب شـود.
به منظور پهنه بندي آسيب پذيري آبخوان از دو مدل سينتکس و گادس ، که هر يک از ترکيب پارامترهاي هيدروژئولوژيک مؤثر در انتقـال آلـودگي بـه آب زيرزمينـي تشـکيل شده اند، استفاده ميشود.
در ايـن پـژوهش ، از ميـان چندين روش موجود روش هاي سينتکس و گادس براي ارزيابي و پهنه بندي آسيب پذيري آبخـوان در شهرستان کارون انتخاب و نتايج جهت تعيين مکان بهينۀ دفن پسماند در اين شهرستان بـه کـار گرفته شد.
رتبه و وزن پارامترهاي مدل گادس )پايز١، ١٩٩٠( (رجوع شود به تصویر صفحه) يافته هاي پژوهش تهيه و تلفيق لايه هاي معيار بر اساس مدل سينتکس لايۀ عمق آب زيرزميني براي تهيۀ اين نقشه از ميانگين ساليانۀ عمق سطح ايستابي دوازده چاه پيزومتري در سال آبي ١٣٩٧ ـ ١٣٩٨ استفاده شد و نقشۀ هم عمق آب زيرزميني تهيه شد.
نقشۀ پهنه بندي آسيب پذيري آبخوان بر اساس مدل گادس تحليل تناسب اراضي جهت دفن پسماند در مدل هاي سينتکس و گادس پارامترهاي قابل اندازه گيري متعددي براي سيستم هيدروژئولوژيکي برآورد ميشود.
جدول هاي ٤ و ٥ درجۀ آسيب پـذيري آبخـوان و اولويـت مناطق جهت دفن پسماند در دو مدل سينتکس و گادس را نشان ميدهند.
درجات آسيب پذيري آبخوان و اولويت مناطق جهت دفن پسماند بر اساس مدل سينتکس (رجوع شود به تصویر صفحه) جدول ٥.