چکیده:
در میان رویکردهای تربیتی، نظریه بازسازی اجتماعی با رویکرد آینده گرایی به دلیل در نظر گرفتن تغییرات و تحولات سریع و پیش بینی وضعیت آینده می تواند در حل چالشهای آتی تعلیم و تربیت موثر باشد. این رویکرد معتقد است داشتن نگرشی در مورد آینده بهتر، سبب می شود که اهداف و جهت گیری فکری جامعه روشن شود. آینده گرایی با در نظر گرفتن تغییر ات و پیش بینی نیازهای آینده، بر بازسازی ساختارهای فعلی تاکید دارد. آلوین تافلر از نظریه پردازان مطرح در حوزه بازسازی اجتماعی آینده گراست. او براساس واقعیتهای موجود توصیفی از تحولات جهان آینده را ارایه کرده و با نگاهی جامع، آینده را از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار داده است. هدف پژوهش حاضر، کاوش اسناد توسعه از نظر میزان توجه به الزامات آینده است. طرح پژوهش حاضر از نوع کیفی است و در آن از روش تحلیل محتوای کیفی تجمیعی استفاده شده است. در این پژوهش اسناد توسعه، به ویژه سند تحول بنیادین آموزش وپرورش در هشت مضمون الزامات آینده ، در زمینه های فرهنگی، آموزشی، توانمندسازی فردی، ساختاری، اقتصادی، دانش و فناوری، ارتباطات و سیاست مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد که اسناد توسعه بر فراهم کردن زمینه های مساعد معنا یابی و شناخت صحیح ارزشها و تحکیم خانواده تاکید بسیار کرده اند. همچنین به توانمندسازی نیروی انسانی تسهیلگر و توسعه محیطهای آموزشی هوشمند، توجه شده است اما نگاه آینده گرایانه به تقویت زمینه های توانمندسازی فردی مانند مهارتهای تفکر، مهارت تصمیم گیری، سواد رسانه ای و آموزش مهارتهای زیست محیطی کم رنگ به نظر می رسد. همچنین لازم است اسناد توسعه توجه بیشتری به الزامات فرهنگی آینده ازجمله تکثرگرایی، تفاوتهای فرهنگی و آموزش فرهنگ شهروندی نشان دهند.
Among educational philosophies and approaches, the social reconstruction philosophy with a futuristic approach can be helpful in overcoming the challenges that Iranian education will be facing in the near future, as it can predict the future based on the rapid developments and changes occurring at present. From this perspective, a positive outlook on the future can help clarifying the goals and orientations of a society. Alvin Toffler, a futurist, has a comprehensive and multidimensional look at the future of the world with implications for educational systems. To clarify the extent to which the future of Iranian educational system, as portrayed in the Islamic Republic’s developmental plans, meets the demands of this perspective, a content analysis of related documents, especially the Fundamental Reformation of Education Act, was undertaken. Results show that in these documents extensive emphasis is put on finding meaning, correct knowledge of values, and strengthening family, while a futuristic look at strengthening personal capabilities such as thinking skills, decision making capability, media literacy, and the teaching of environmental skills is absent. Furthermore, future cultural necessities such as pluralism, cultural differences, and citizenship education need to be emphasized further.
خلاصه ماشینی:
بررسي الزامات تعليم و تربيت از منظر رويکرد آينده گرايي با توجه به اسناد توسعه جمهوري اسلامي ايران دکتر محمدحسن کريمي * دکتر رحمت اله مرزوقي ** دکتر مهدي محمدي *** دکتر محمد مزيدي **** سيده نجمه تقوي نسب ***** چکيده در ميان رويکردهاي تربيتي، نظريه بازسازي اجتماعي با رويکرد آينده گرايي به دليل در نظر گرفتن تغييرات و تحولات سريع و پيش بيني وضعيت آينده ميتواند در حل چالشهاي آتي تعليم و تربيت مؤثر باشد.
در اين پژوهش اسناد توسعه ، به ويژه سند تحول بنيادين آموزش وپرورش در هشت مضمون الزامات آينده ، در زمينه هاي فرهنگي، آموزشي، توانمندسازي فردي، ساختاري، اقتصادي، دانش و فناوري، ارتباطات و سياست مورد بررسي قرار گرفته اند.
همچنين به توانمندسازي نيروي انساني تسهيلگر و توسعه محيطهاي آموزشي هوشمند، توجه شده است اما نگاه آينده گرايانه به تقويت زمينه هاي توانمندسازي فردي مانند مهارتهاي تفکر، مهارت تصميم گيري، سواد رسانه اي و آموزش مهارتهاي زيست محيطي کم رنگ به نظر ميرسد.
در اين ميان اشاره به تدوين برنامه هاي آينده پژوهانه ، اصلاح نظام آموزشي کشور و بازنگري در محتوا و روشهاي آموزش (هدف ٤- ٢٢ سند تحول ) ميتواند نشانه اي از توجه به انعطاف پذيري در برنامه هاي تعليم و تربيت ايران باشد.
توجه به پرورش افراد کارآفرين و فراهم کردن زمينه هاي کارآفريني از الزامات تعليم و تربيت آينده است که در اسناد به اين موارد اشاره شده است (هدف ٥- ٦ سند تحول ) (سند چشم انداز، بند ٣٧).