چکیده:
کابل شهری است در چنبرۀ حاشیهها گرفتار شده و حدود هفتاد درصد جمعیت شهر در این محلات زندگی میکنند. بیجا شدگان (مهاجران) روستاها را رها کرده و بهدنبال شغلهای خدماتی در شهر میباشند؛ بافت متراکم، تنوع پایگاههای قومی و فقر گسترده زمینه را برای بروز انواع آسیبها مهیا ساخته و تأثیر مستقیم بر کیفیت زندگی، رضایت از زندگی و توسعۀ پایدار شهری میگذارد. شاروالی (شهرداری) در شهر کابل، چشمانداز روشنی برای مدیریت حاشیهنشینی ندارد و بهتنهائی نیز قادر به حل معضل حاشیهنشینی شهر نیست. در شهر کابل، حاشیهنشینی گاه در اشکال خاصی چون کوهنشینی نیز به چشم میخورد. در این پژوهش از روش پیمایش استفاده شده و حجم نمونه 301 نفر بوده است. جدیترین مشکل حاشیهنشینان مسئلۀ امنیت، ایجاد اشتغال و دسترسی به خدمات اولیۀ شهری است. بیش از 90 درصد مردم وضعیت امنیت محلۀ خود را نامناسب میدانند. پاسخگویان به تطبیق یکسان قانون باور ندارند. احساس محرومیت و تبعیض بر رضایت از زندگی مؤثر و مانعی برای توسعۀ پایدار شهر کابل است. این امور باعث میشود تا مردم مشارکت شهری کمتر داشته باشند و شهر را خانۀ مشترک خود ندانند. تعلقها در شهر کابل جمعی نیست و بیشتر درون گروهی و قومی است. ساختار شهری کابل هم از بعد زیر ساختها و هم مدیریت شهری فقیر است. نتایج پژوهش نشان میدهد که با نوعی حاشیهنشینی مضاعف در شهر کابل، مواجه هستیم و تفاوت و تبعیضهای قومی و شهروندی در حیات شهری کابل به چشم میخورد. قومیت، پایگاه اجتماعی و محرومیت نسبی بر میزان رضایت از زندگی شهری تأثیرگذار هستند و بهصورتکلی، میانگین رضایت از زندگی شهری در بین حاشیهنشینان، در سطح پایین قرار دارد. توسعۀ پایدار شهری مستلزم جلب مشارکت شهروندان و ساکنان محلات حاشیه است
خلاصه ماشینی:
تنوع فرهنگی و قومی با توجه به پایتخت بودن و مکانی برای دست یابی به فرصت و امکانات بیشتر نیز مزید بر مورد توجه واقع شدن شهر کابل شده است که همۀ اینها، مطالعۀ میزان رضایت شهروندان از زندگی شهری، خصوصاً حاشیه نشینان ، را به یک امر ضروری تبدیل میکند.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) براساس این یافته ها میتوان گفت که میزان رضایت از خدمات شهری در بین شهروندان حاشیه نشین شهر کابل برحسب قومیت متفاوت است و معمولاً قومی یشتر رضایت دارند که در مکان های بهتری زندگی میکنند یعنی اینکه دسترسی آن مکان ها به خدمات شهری نیز تا حدودی بهتر از مناطق است که رضایت کمتری دارند و یک گروه قومی در آن ساکن هستند که در اینجا هزاره ها کمترین رضایت از خدمات شاروالی دارند.
یافته های تحقیق همسو با دیگر مطالعات در مناطق حاشیۀ افغانستان و جهان ازجمله پیمایش دیده بان شفافیت افغانستان (١٣٩٦)، کمیر و عیسی (١٣٩٦) نقدی و همکاران (١٣٩٤) نظیر و همکاران (٢٠١٦) نشان میدهد که در بسیاری از موارد رضایت از زندگی شهری در حد متوسط رو به پایین قرار دارد و این امر سبب عدم مشارکت حاشیه نشینان در زندگی شهری و احساس عدم تعلق و این امر در جای خود بر زندگی مردم و توسعۀ شهر کابل تأثیرگذار است و بازدارندگی آن در برنامه ریزی و مدیریت شهری دیده میشود.
Effects of informal settlement upgrading in Kabul city, Afghanistan: A case study of Afshar area.