چکیده:
امروزه رشد بیرویه جمعیت، تسطیح زمین و اشغال حریم رودخانهها و مسیلها در کنار عوامل اقلیمی و فیزیوگرافی در شهرهای بزرگ سبب گسترش سیلابهای شهری شده است. حوضه آبخیز شهر باغملک نیز از این شرایط مستثنی نیست، به طوری که رخداد این پدیده مخرب در طی چند سال گذشته باعث تخریب برخی از راههای ارتباطی، آسیب به برخی مناطق مسکونی، اراضی زراعی و باغات واقع در این حوضه شده است. از سوی دیگر این حوضه با داشتن آب و هوای نیمهخشک مستعد وقوع سیلابهای ناگهانی است. هدف از این پژوهش ارزیابی و پهنهبندی خطر سیلاب در حوضه آبخیز شهر باغملک واقع در شرق استان خوزستان میباشد. در این تحقیق عوامل موثر در ایجاد سیلاب شامل: بارش، ارتفاع، شیب، جهت شیب، سازند، فاصله از آبراهه و کاربری اراضی در محیط Arc GIS10 ساخته و طبقه بندی شدند؛ سپس این دادهها به نرم افزار Idrisi منتقل شدند. استانداردسازی آنها بر اساس توابع فازی صورت گرفت و با استفاده از روش CRITIC وزندهی شدند. در نهایت نقشه پهنهبندی با استفاده از مدل فازی TOPSIS تهیه شد. نتایج نشان میدهد که 86/ 17 درصد از محدوده در طبقه با خطر بسیار بالا، 15/ 24 درصد در پهنه با خطر بالا قرار دارد. روش TOPSIS فازی در مقایسه با روش TOPSIS غیر فازی به دلیل استفاده از مجموعههای فازی سازگاری بیشتری با توضیحات زبانی و گاه مبهم انسانی دارد این روش با داشتن انعطاف پذیر فوقالعاده برای تحلیل معانی زبان طبیعی قادر است ابهامات برخواسته از ذهن انسان، محیط و عدم قطعیت را مدلسازی نماید.
Map TOPSIS model shows the output from the South, Southwest and East regions of the very high risk zones. According to calculations, the 17.86% of the high-risk zone 11.72% of low risk and moderate risk was 27.49% in the area. According to the steep south-western areas of concentration are RunoffConclusion: Zoning maps and warning systems and rescue operations can have very good performance. To determine the risk of flood hazard areas in the watershed of Baghmlk of seven factors in order of priority are. Aspect, distance from drainage lines, slope, rainfall, height, build, and land use. Was used .the relative weight of Aspect (0/1933782) and the lowest weight Land Use (0/926625) have won and of very low to very high risk areas were identified. According to calculations, the 17.86% of the high-risk zone, 24.15% in the range of 27.49% in high-risk areas with moderate risk 18.76 percent in areas with low risk and 11.27-percent limit of the study area is located at a very low risk. Analysis of the results suggests that map to the west, south, south-western and eastern part of the region, has the greatest potential risk of flooding are The main reason is that the eastern regions due to greater heights, the intervening seasonal river Abvalbas and more precipitation, higher runoff are susceptible to rise The seasonal river crossing from the West region Glal major role in creating and directing surface water seasonal floods during the rainy season in this area.
خلاصه ماشینی:
ارزیابی و پهنه بندی خطر سیل خیزی با استفاده از منطق فازی TOPSIS در محیط GIS (مطالعه موردی : حوضه ی آبخیز شهر باغملک ) 4 سیده معصومه موسوی ١، سعید نگهبان *٢، حیدر رخشانی مقدم ٣، سید محسن حسین زاده چکیده امروزه رشد بی رویه جمعیت ، تسطیح زمین و اشغال حریم رودخانه ها و مسیل ها در کنار عوامل اقلیمی و فیزیوگرافی در شهرهای بزرگ سبب گسترش سیلاب های شهری شده است .
بررسی و تحلیل نقشه ی بدست آمده بیانگر این است که نواحی غربی، جنوبی، جنوب غربی و بخشی از نواحی شرقی، دارای بیشترین پتانسیل در برابر خطر سیل هستند عمده ترین دلایل آن این است که نواحی شرقی به دلیل داشتن ارتفاع بیشتر، طغیان های فصلی رودخانه ابوالعباس و بارش بیشتر، مستعد خیزش رواناب های زیادتری هستند نواحی جنوب غربی با توجه جهت شیب محل تجمع رراناب ها هستند از سوی دیگر عبور رودخانه فصلی گلال از سمت غرب منطقه نقش عمده ای در ایجاد سیلاب های فصلی و هدایت آب های سطحی در هنگام بارش فصلی در این محدوده دارد.
نتیجه گیری در این پژوهش با استفاده از مدل فازی TOPSIS که از فنون تصمیم گیری چند معیاری (MCDM) است و روش وزن دهی CRITIC به بررسی و ارزیابی خطر سیل برای حوضه ی آبخیز شهر باغملک واقع در شرق استان خوزستان پرداخته شد.