چکیده:
وقوع بارشهای سنگین در اغلب موارد منجر به سیلابهای مخرب میشوند، لذا کشف الگوی حاکم بر هر سامانه اقلیمی، امکان تحلیل و پیشبینی مطلوب آن را فراهم میسازد. بنابراین هدف از این پژوهش شناخت الگوها و شرایط همدیدی رخداد سیلاب در بارشهای سنگین در شهرستان گرمی میباشد. آمار مورد استفاده در این پژوهش از سال 1383 تا 1393 بوده که در آن نقشههای سینوپتکی از جمله (نقشههای ژئوپتانسیل، فشار سطح دریا، رودبادها، دما، رواناب، امگا و آب قابل بارش در سطح زمین) مورد بررسی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل این نقشهها نشان داد که وقوع عامل بارش در این منطقه ترکیبی از عاملهای محلی و فرا محلی میباشد. شهرستان گرمی بهدلیل واقع شدن در مسیر و نزدیکی دریای خزر (90 - 80) کیلومتری، ورود توده هوای خزری، آنتیسیکلون و سیکلون غربی، میتوان گفت هر ساله شاهد بارشهای سنگین بوده است. در این شهرستان اکثر بارشهای سنگین در طی دوره آماری موجود در ماههای فروردین، اردیبهشت و خرداد که بهترتیب 3/ 36، 2/ 46 و 4/ 37 میلیمتر مشاهده شده است که باعث وقوع اکثر مخاطرات طبیعی جوی از جمله سیل در فصل بهار شده است. از میان این آمارها خرداد 1391 با مقدار 8/ 120 میلیمتر بیشترین مقدار را در طی این دوره آماری به خود اختصاص داده است. عامل موثر در ایجاد بارشهای سنگین در زمان و مکان مورد مطالعه وجود مرکز کمفشار حرارتی بر فراز منطقه مورد مطالعه، و همچنین شکلگیری دو موج همراه با هسته بلوکینک شده در فراز دریای مدیترانه و وجود دو منطقه کمفشار میباشد.
The occurrence of heavy rains often leads to destructive floods, thus exploring the dominant pattern of climatic systems provides the possibility of its analysis and forecasting. Thus, the aim of this study is identifying the patterns and synoptic conditions of heavy rainfall and generated flood event in the Germi area. The recorded data of an 11 year period (2004-2014) were used in this study which is including synoptic maps of geopotential, sea level pressure, jet streams, temperature, runoff, Omega and perceptible water were investigated. The results showed that the concurrence of rainfall variable in the study area is due to a combination of local and extra-local factors. The location of the Germi area in the path of entering Caspian air masses, Anticyclone and Western cyclones, experienced heavy rainfall in every year. The results indicated that the most recorded heavy rainfall events were observed during the April, May, and June months having 36.3, 46.2, and 37.4 rainfall amount, respectively, which is responsible for the occurrence of most natural hazards, including floods in the spring season. The maximum value of rainfall was observed in June 2014 with 120.8 mm rainfall value. The main cause of heavy rainfalls in the studied temporal and spatial extent can be attributed to existing the low-pressure center over the Study area, as well as the formation of two simultaneous waves along with a blocking center over the Mediterranean Sea and two low-pressure area.
خلاصه ماشینی:
نجارسلیقه (١٣٨٠) با مطالعه الگوی سینوپتیکی بارش های تابستانی جنوب شرق ایران به این نتیجه رسید که نفوذ زبانه کم فشار موسمی از سمت شرق در سطوح زیرین تروپوسفر باعث انتقال رطوبت اقیانوس هند و خلیج بنگال شده است و چنانچه شرایط مساعدی برای صعود توده های 1- Robert 2- Liu and Liu 3- Colditz and Hodson 4- Zhai مرطوب در لایه های میانی تروپوسفر وجود داشته باشد، بارش های رگباری شدیدحاصل میشود.
)به تصویرصفحه رجوع شود) شکل ١: موقعیت منطقه مورد مطالعه در ایران و استان اردبیل ب - روش تحقیق در این تحقیق از مشخصات سیلاب رودخانه ها در سه بخش مرکزی، موران و انگوت شهرستان گرمی و هم چنین از داده های بارش روزانه سطح منطقه که دارای آمار در دسترس ١٠ ساله (١٣٨٣ تا ١٣٩٣) میباشند استفاده شده است (جدول ١).
)به تصویرصفحه رجوع شود) شکل ٥: نقشه سرعت باد در ٥٠٠ هکتوپاسکال (متر بر ثانیه ) )به تصویرصفحه رجوع شود) شکل ٦: نقشه سرعت باد در ٥٠٠ هکتوپاسکال (متر بر ثانیه ) بررسی و تحلیل نقشه های دما در تراز ٥٠٠ میلیبار (درجه کلوین ): با توجه به نقشه دما در تراز ٥٠٠ میلیبار، مقادیر دمای قابل مشاهده شده بالای صفر بوده سپس بیش ترین و کم ترین مقادیر آن به ترتیب برابر با ٢٨٠ و ٢٥٠ درجه کلوین است و با توجه به این که ایجاد بارش در سطح زمین نیازمند دمای بالای صفر برای صعود میباشد، بنابراین در منطقه مورد مطالعه شاهد شرایط مذکور وجود دارد.