چکیده:
دما و بارش از عناصر اساسی اقلیم است لذا تغییرات ناگهانی یا کوتاهمدت و درازمدت آن میتواند ساختار آب و هوای هر محل را دگرگون سازد. هدف از پژوهش حاضر پیشبینی روند شاخصهای حدی اقلیمی با استفاده از روشهای آماری ریز مقیاسنمایی و تولید دادههای مصنوعی میباشد. در این تحقیق به منظور دستیابی به این اهداف، ابتدا دادههای اقلیمی دما، بارش، ساعات آفتابی و ... طی دوره 1981 تا 2010 از سازمان هواشناسی اخذ گردید. سپس با استفاده از مدل آماری CLIMGEN و دادههای مشاهداتی دما، بارش و... سه ایستگاه منتخب حوضه، دادههای دوره 2050-2020 تولید شد. با استفاده از نرم افزار RClimDex شاخصهای حدی دما و بارش شامل روزهای یخبندان، روزهای تابستانی، روزهای خیلی مرطوب و روزهای خشک متوالی استخراج گردید. در نهایت با استفاده از MINITAB و مدل سریهای زمانی روند شاخصهای اقلیمی در ایستگاههای منتخب حوضه دریاچه ارومیه ترسیم شد. برای صحت سنجی و ارزیابی مدل، توسط دادههای مشاهداتی دوره 1981 تا 2000 به پیشبینی دادههای دوره 2010-2001 بوسیله مدل پرداخته شد. سپس همبستگی و میزان خطای 1MAE و 2RMSE بین دادههای تولید شده با دادههای مشاهداتی توسط SPSS و EXCEL بدست آمد. بیشترین میانگین خطای مطلق بارش در ایستگاه ارومیه با 69/ 4 میلیمتر و کمترین آن در ایستگاه تبریز با 07/ 3 میلیمتر اندازهگیری شد. بیشترین میزان مجذور میانگین مربعات خطای بارش در ایستگاه تکاب با 4/ 6 میلیمتر و کمترین آن در ایستگاه تبریز 01/ 4 میلیمتر بدستآمد. نتایج نشان دهنده افزایش رویدادهای حدی دما و بارش از جمله افزایش روند روزهای تابستان(روزهای گرم)، افزایش روزهای خیلی مرطوب(بارش سنگین) و روزهای خشک متوالی در ایستگاههای منتخب واقع در غرب و شرق حوضه میباشد؛ و افزایش روند روزهای یخبندان و کاهش روند روزهای تابستان، کاهش روزهای خیلی مرطوب و روزهای خشک متوالی در ایستگاه منتخب جنوب حوضه مشاهده میگردد.
Temperature and precipitation are the basic elements of climate. Therefore, sudden or short-term and long-term changes may change the climate of any location. The aim of this study was to predict trend indices of climate extremes using statistical downscaling methods and artificial technical data generation. In this study, in order to achieve these goals, The climate data of temperature, precipitation and sunshine hours during the period 1981 to 2010 was received from Meteorological Organization. Then, using CLIMGEN statistical models and observational data of selected stations of the basin, data produced over the period of 2020-2050. Then, using RClimDex software, extreme temperature and precipitation indices were extracted. Finally, the by use of MINITAB software the climate trend indices were drawn at selected stations of Urmia Lake basin. For validation, the prediction was accomplished by observational database period of 2001-2010 through the model. The relationship between generated data with the observational data was analyzed by SPSS, which showed high accuracy in most stations. The maximum absolute error of precipitation in the station of Orumieh was 4.69 mm and the lowest in Tabriz station with 3.7 mm. The highest mean squared error of precipitation in the Takab station was obtained with 6.4 mm and the lowest in the Tabriz station was 4.14 mm. Results indicated an increase in temperature and precipitation extreme events including increases in summer days, and very humid days of consecutive dry days at selected stations proved to be located on West and East basins. The increase of icy days and the reduction of summer days were shown while very wet and dry consecutive days were observed in the southern selected station.
خلاصه ماشینی:
در تحقیق مذکور نتایج ارزیابی تقاطعی در محل ایستگاه ها بسیار 1- Richardson and Wright 2 -Sharpley and Williams 3 -Johnson et al 4 -Amoled and Elliott 5 -Donoso 6 -Stockle et al 7 -Semenov & Jamieson 8 -Semenov et al 9 -Mc kaguo 10- Statistical Down Scaling Model 11- Khan et al 12- Moria et al خوب ارزیابی شده اند.
در تحقیق دیگری بررسی روند دما و بارش های روزانه حدی در حوضه دریاچه ارومیه بوسیله رضایی بنفشه و همکاران (١٣٩٠) مورد مطالعه قرار گرفته است .
مطالعه روند تغییرات گرما و بارش در غرب و شمال غرب ایران با استفاده از روش های پارامتری و ناپارامتری توسط امیدوار و سالاری (١٣٩٢) مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج نشان میدهد که سری های سالانه هر چهار روش فوق (روش های پارامتری و ناپارامتری ) داده های بارندگی و دما در برخی ایستگاه های منطقه کاهش و در برخی دیگر افزایش داشته است .
در ادامه با داده های شبیه سازی شده (٢٠٥٠-٢٠٢٠)، شاخص های حدی دما و بارش با استفاده از نرم افزار RClimDex بدست آمده و با توجه به هدف مورد مطالعه که بررسی روزهای سرد، گرم ، مرطوب و خشک و آزمون وجود روند در آینده میباشد، ٤ شاخص از ٢٧ شاخص حدی که شامل روزهای یخبندان ، روزهای گرمسیری، روزهای خیلی مرطوب و فراوانی روزهای خشک متوالی است ، مورد بررسی قرار گرفتند (جدول ١).
شکل ٢ و ٣ و ٤ نشان دهنده مقادیر بارش مشاهداتی و بارش برآورد شده توسط مدل CLIMGEN در سال های ٢٠١٠-٢٠٠١ در ایستگاه تبریز، ارومیه و تکاب میباشد.