چکیده:
نیاز جنسی، از مهمترین نیازهای زیستی انسان بهشمار میرود که پاسخگویی صحیح به آن، تاثیر بسزایی در سلامت جسمی و روانی فرد و جامعه دارد. بر این اساس، دستور به ازدواج، راهکار عملی قرآن کریم برای تأمین این نیاز است. در این میان، پیوند ازدواج، حقوق و تکالیف جنسی متقابلی را برای همسران ایجاد میکند. علامه سیدمحمدحسین طباطبایی و علامه سیدمحمدحسین فضلالله از جمله مفسرانی هستند که در ضمن تفسیر آیات زن و خانواده، به بیان حقوق و تکالیف جنسی بانوان پرداختهاند. بنا بر دیدگاه این دو مفسر، معاشرت به معروف و اصل مماثلت در حقوق و تکالیف، از مبانی قرآنی این بحث است که به نتیجهای چون وجوب عدم إضرار به همسر در ارتباطات جنسی میانجامد. حقوق جنسی زوجه بنا بر صریح یا ظاهر آیات قرآن، مواردی همچون حق قسم، حق مضاجعه و حق استمتاع را در بر دارد. اغلب این موارد، مورد اتفاق دو مفسر است، به جز حق جنسی زوجه از حیث زمان، که علامه طباطبایی و علامه فضلالله دیدگاهی متفاوت درباره آن دارند. علامه طباطبایی، بنا بر نظر مشهور فقهی، قائل به حق جنسی زوجه هر چهار ماه یکبار است؛ در حالیکه علامه فضلالله، بهدلیل ناسازگاری این امر با نیازهای جنسی زنان، هدف ازدواج و معاشرت به معروف، این فاصله زمانی را قابل پذیرش نمیداند و معتقد است دیدگاه مشهور فقهی، نیازمند بازنگری است.
خلاصه ماشینی:
بررسی این دو دیدگاه نشان میدهد علامه فضلالله به مسائل روحی و آرامش زن توجه بیشتری کرده، حال آنکه علامه طباطبایی اساس ازدواج را بقاء نسل انسان میداند و نیاز جنسی، مقدمهای است که خداوند بهمنظور بقاء انسان در وجود آن دو نهاده است.
با توجه به اهمیت پاسخگویی متناسب به نیاز جنسی، لازم است ازدواج و محیط خانوادگی، موقعیت و شرایط کامل برای کامیابی جنسی زوجین را داشته باشد (مطهری، 1348، ص46)؛ زیرا در غیر این صورت، انحرافات جنسی، اختلالات عصبی، روانی و اجتماعی افزایش خواهد یافت.
حسن معاشرت یا بهتعبیری، معاشرت به معروف در تمامی حقوق و وظایف زوجین نسبت به یکدیگر از جمله حقوق جنسی قابل پیگیری است و از مهمترین مبانی آن بهشمار میرود 1 (شهید ثانی، 1413، ج8، ص445) به این معنا که مرد باید در برقراری رابطه جنسی، نیاز جنسی زن را به نحو متعارف ارضاء کند و نزدیکی بهگونهای باشد که زوجین از آن لذت ببرند.
(طباطبایی، 1390، ج4، ص255 و ج16، ص166) بنا بر دیدگاه علامه فضلالله بر پایه معاشرت به معروف لازم است معاشرت مرد با همسرش متناسب با شخصیت و ادراکات او باشد و حقوق بیانشده او با توجه به مباحث روانشناختی (فقیهی، 1391، ص270-280) و روایات، از جمله نیازهای جنسی زن رعایت شود.
در آیات قرآن بهطور صریح به این حق جنسی زوجه اشاره و در صورت نشوز زن، ترک آن توسط شوهر راهکاری برای حفظ کانون خانواده معرفی شده است.