چکیده:
از مسائل جدید فقهی، مسئلة تغییر جنسیت و تاثیر آن بر مسائل ارث است. با پیشرفتهای چشمگیر علم جراحی، زمینه و امکان تغییر جنسیت در تمام کشورها فراهم شده است. دراینمیان با توجه به شمار نسبتا زیاد افراد تغییر جنسیت یافته در ایران و خلا قانونی در خصوص این اشخاص، مباحثی در فقه و حقوق مطرح میشود؛ ازجمله در مورد سهمالارث فرزندان تغییر جنسیت یافته از پدر و مادر و نیز سهمالارث پدر و مادر تغییر جنسیت یافته از فرزندان خود. روش پژوهش کتابخانهای و جستوجو در منابع فقهی بهویژه بررسی دیدگاه تمام فقهای معاصر شیعه است که دراینباره اظهار نظر کردهاند. یافتة پژوهش نشان میدهد ملاک ارث فرزندان در فرض تغییر جنسیت آنها، جنسیت کنونی فرزند است و در مورد وضع ارث پدر و مادر تغییر جنسیت یافته، احتمالاتی وجود دارد که از میان آنها، احتمال قویتر این است که اولا رابطة توارث میان پدر و مادر و فرزندان قطع نمیشود؛ ثانیا میزان ارث پدر یا مادری که تغییر جنسیت داده، بر اساس زمان انعقاد نطفه است.
Gender reassignment of parents or children and its effect on the issue of inheritance is a new subject discussed in jurisprudence. With significant advances in surgery, gender reassignment has been possible in all countries. In the meantime, due to the relatively large number of such people in Iran and the legal vacuum regarding them, some issues is raised in jurisprudence and law, including the share of gender reassigned children inherited from their parents, as well as the share of gender reassigned parents inherited from their children. Utilizing library sources, this article examines the views of all contemporary Shiite jurists. The results of this study show that the criterion for children's inheritance is their current gender, but for parents' inheritance there are some possibilities, the most probable one is that the inheritance relationship between parents and children is not cut off; and the amount of the share of inheritance is calculated according to their gender in the time of fertilization.
خلاصه ماشینی:
با توجه به نقش مهمی که جنسیت در زندگی شخص و اجتماعی بشر دارد و با عنایت به حقوقی که به هریک از دو جنس مذکر و مؤنث تعلّق میگیرد، ضروری است موضوع «توارت در تغییر جنسیت» از لحاظ فقهی و حقوقی بررسی دقیق شود؛ چراکه در ایران حدود 48 هزار نفر از این بیماران ترانسسِکشُوال وجود دارند (همان، ص28).
هدف اصلی از نگارش این پژوهش، بررسی فقهی و حقوقی وضع ارث فرزندان تغییر جنسیت یافته از پدر و مادر خود، همچنین بررسی فقهی و حقوقی وضع ارث ابوینِ تغییر جنسیت یافته از فرزندانشان است؛ به بیان دیگر هدف از این تحقیق، پرداختن و پاسخ به پرسشهایی از این قبیل است: آیا میزان ارث پس از تغییر جنسیت تغییر میکند؟ مطابق مقررات اسلامی، سهمالارث پسر دو برابر سهمالارث دختر است (قانون مدنی ایران، 1307، مادۀ 911)، حال چنانچه پسر تغییر جنسیت دهد و به دختر تبدیل شود، سهمالارث او چه مقدار است؟ آیا سهم او بر اساس جنسیت کنونی اوست یا طبق جنسیت پیشین سهمالارث دریافت میکند؟ همین پرسش درصورتیکه دختر به پسر تبدیل شود نیز مطرح است که آیا سهمالارث او افزایش مییابد؟ سهمالارث ابوین تغییر جنسیت یافته از فرزندان خود به چه مقدار است؟ این مسئله را در دو حالت بررسی میکنیم: اول: ارث بردن فرد تغییر جنس داده از والدین خودش؛ دوم: ارث بردن والدین تغییر جنس داده از فرزند خویش.