چکیده:
یکی از تأسیسات اساسنامه دیوان کیفری بینالمللی مفهوم قضیه است. این مفهوم، کارکرد صلاحیتی مهمی برعهده دارد و آن ترسیم چهارچوبی است که دیوان در حدود آن میتواند یا صاحب صلاحیت شود و یا صلاحیت خود را اعمال کند. دولتهای عضو دیوان با ارجاع یک قضیه چهارچوبی را تعیین میکنند که دادستان نسبت به جرایم واقعشده در حدود آن صلاحیت دیوان را اعمال میکند. از سوی دیگر هم شورای امنیت سازمان ملل متحد و هم دولت غیرعضوی که صلاحیت دیوان را بهصورت موردی میپذیرد، قادرند تا به دیوان جهت رسیدگی به یک قضیه خاص اعطای صلاحیت کنند؛ اما مفهوم قضیه در متون حقوقی دیوان تعریف نشده است. این نوشتار با مروری بر رویه قضایی دیوان و بهرهگیری از برخی مفاهیم حقوق بشر روشن میسازد که قضیه یک بحران بیرونی است که آبستن جرایم داخل در صلاحیت دیوان میباشد. این بحران یا یک مخاصمه مسلحانه بینالمللی یا غیربینالمللی است و یا موجی از حملات گسترده یا سازمانیافته علیه جمعیت غیرنظامی میباشد که عنصر زمینهای جرایم داخل در صلاحیت دیوان را تشکیل میدهند. قضیه در یک مکان و زمان معین شکل میگیرد لیکن مفهومی صرفاً جغرافیایی نیست. دولتها و شورای امنیت میتوانند با تعریف یک قضیه خاص صلاحیت دیوان و یا اعمال آن را تنها محدود به یک بحران خاص و نه تمام قلمروی سرزمینی یک دولت نمایند.
خلاصه ماشینی:
مقدمه دولت اوکراين در آوريل سال ٢٠١٤ ميلادي بر اساس بند سوم ماده ١٢ «اساسنامه رم » به عنوان يک دولت غيرعضو، صلاحيت «ديوان کيفري بين المللي » (از اين پس ديوان ) را به صورت موردي در ارتباط با جرايم واقع شده در قلمروي سرزميني اوکراين در بازه زماني ٢١ نوامبر ٢٠١٣ تا ٢٢ فوريه ٢٠١٤ ميلادي موردپذيرش قرار داد.
١١ دادستان با بررسي اطلاعات موجود نتيجه گرفت که هرچند تفاوت هايي ميان حوادث زمان تظاهرات و رخدادهاي بعد از آن وجود دارد، ازجمله آنکه وقايع بعد از فوريه ٢٠١٤ زمينه ساز تحقق جنايات جنگي گرديده که متفاوت از زمينه جرايم عليه بشريت پيش از خود بوده است ، اما اين تحولات و اتفاقات پسيني مي تواند در ادامه و در امتداد همان بحران اوليه و قضيه تعريف شده نخست قلمداد شود.
Robert Cryer and Hakan Friman and Dryyl Robinson (et al), An Introduction to International Criminal Law and Procedure (New York: Cambridge University Press, 2014), 446.
٣٢ اعمال سازنده اشاره به رفتارهاي مجرمانه اي مانند قتل ، غارت و تجاوز دارد که عمده آنها در نظام هاي حقوقي داخلي کشورها نيز جرم انگاري شده است ؛ اما اين رفتارها بايد در يک زمينه و زمانه خاص ارتکاب يابند تا جرايم داخل در صلاحيت ديوان (جنايات جنگي ، جرايم عليه بشريت و نسل زدايي ) محقق شود.
Carsten Stahn, A Critical Introduction to International Criminal Law (New York: Cambridge University Press, 2019), 81.
William Schabas, An Introduction to International Criminal Court (New York: Cambridge University Press, 2011), 144.