چکیده:
در ایران باستان جشن های باشکوهی چون سده، نوروز، مهرگان، تیرگان، اردیبهشتگان و... برگزار می شده که هر یک به زمانی خاص اختصاص داشته است. این مقاله به معرفی جشن مهرگان، شیوه برگزاری و بازتاب آن در ادب پارسی می پردازد. جشن مهرگان را به فریدون نسبت داده اند که طی پنج و شش روز برگزار می شده و هر روز طبقه ای خاص در آن شرکت داشته اند. این جشن، در نظر شاهان و حتی مردمان عادی با اهمیت بوده است. مردم در این جشن ضمن قربانی، سفره مهرگانی می گشودند و به شادی و پای کوبی می پرداختند.
Ancient Iran had magnificent festivals, such as Sadeh, Nowrooz, Mehregan, Tirgan, Ordibeheshtgan, etc. each one being held at specific times of the year. The present article focuses on Mehregan festival, the way it was held, and the way it has been reflected in Persian literature. Mehregan festival is attributed to Fereydoon. It was held in five to six days and each day was dedicated to a special social class. It was important for both the kings and the people. In this festival, people sacrificed animals and celebrated.
خلاصه ماشینی:
" (انوشه ،۱۳۸۰ :۱۲۹۴) "مهرگانــت خجــسته بــاد و دلــت برکـشيده بــر اســب شـادي تنــگ " (فرخي ،۱۳۶۳: ۴۲۲۰/۲۱۱) "خجسته باد بر او مهرگان و عيـد شـريف دلش به عيد شريف و به مهرگـان مـسرور (همان : ۳۹۴۰۱۹۷) ۸ در طول اين جشن ، هر روز آهنگ و لحني ويژه بود، چون مهرگاني ، مهرگان بـزرگ ۹ و مهرگان خردک چــو مطربــان زننــد نواخــت اردشــير گه مهرگان خردک و گاهي سپهبدان (منوچهري ،۱۳۵۶: ۲۵۶۷/۲۰۹) فخرالدين اسعدگرگاني در ابيات ستايشگرانه خود، نثار خود را "آب چشمة زندگاني " براي ممدوح ذکر مي کند که البته به نظرمي آيد که مقصود او شعر زيبـاي روان و سـليس اوست که نام ممدوح راجاويد مي سازد و در اين شعرستايـشي بـه جـشن نـوروز هـم بـه گونه اي بديع اشاره نموده است : نثـــــارت آوريـــــدم مهرگـــــاني روان چــون آب چــشمة زنــدگاني بــدين جــشنت نيــاورد ايــچ کهتــر نثـــــاري از نثـــــار بنـــــده مهتـــــر گهي گفتي کـه ايـن بـاغ خزانـست کــه در وي ميــوه هــاي مهرگانــست ز روي هــردوان شــب روز گــشته ز شــادي روزشــان نــوروز گــشته (معين ،۱۳۶۲ :۴۵۲) هم چنين بايد افزود از سي لحن موسيقي ايراني که باربد براي خـسرو پرويـز سـاخته بود، لحن بيست ويکم ،نام مهرگاني داشت ،نظامي نام هاي سي لحن را درخـسرو و شـيرين ذکر کرده است .