چکیده:
خلق پول بهطور طبیعی یکی از آثار و لوازم نظام بانکی متعارف است. شنیدن این واقعیت که عمده پول در اقتصاد مخلوق سیستم بانکی و نه دولت (بانک مرکزی) است، احتمالاً برای عموم مردم شوکه کننده و شاید باورناپذیر است. مسئله اصلی در این موضوع آن است که آیا خلق پول توسط نظام بانکی اسلامی در اقتصاد اسلامی مشروعیت دارد یا خیر؟ برای پاسخ به این سؤال، در ابتدا ماهیت خلق پول تبیین شده و انواع آن شامل خلق پول توسط بانک مرکزی، بانکهای تجاری و مردم بیان میشود. سپس پیامدها و آثار بالقوه مثبت و منفی اقتصادی ناشی از آن ذکر میشود. بررسی خلق پول از منظر اسلامی، با مرور نظر اندیشمندان اسلامی پیرامون این موضوع آغاز شده و سپس این موضوع تحت عنوان غصب و قاعدههای لا ضرر، اکل مال به باطل، احترام مال مسلم، اتلاف و اقدام بررسی فقهی میشود. نتایج این پژوهش نشان میدهد نفس خلق پول طبیعی در نظام بانکی، غصب نیست و بر اساس قواعد عمومی بیاشکال به نظر میرسد؛ هرچند مانند تیغی دو لبه میتواند آثار مثبت داشته باشد و اگر با شرایط، ساختار، تنظیمگری و نظارت نامناسب همراه شود، باعث ضرر خواهد بود. لذا خلق پول باید با سیاستگذاری، تنظیمگری و نظارت صحیح همراه باشد. خطوط راهنمای اقتصاد اسلامی شامل معیار حق، قوام، عمران و آبادانی و ممنوعیت کنز، ضوابطی برای جواز خلق پول ترسیم میکنند.
Money creation is naturally one of the Effects of the conventional banking system. Is the creation of money by the Islamic banking system legitimate in the Islamic economy? In today's economy, the share of bank money in the whole of the money in circulation is a novel and well-considered subject. Hearing the fact that most of the money is in the creaking economy of the banking system and not the central bank is probably shocking and perhaps unbelievable to the general public. In this study, the nature of money creation is explained first, and its types include money creation by the central bank, commercial banks and the people. Then the consequences and the potential positive and negative economic consequences of it are mentioned. Investigating the creation of money from an Islamic perspective begins with a review of Islamic scholars on the subject, and then it is referred to as the Ghasb and the rules of La’Zarar, akule mal br batel, ehteram male muslim, Etlaf and Eghdam. It seems that the very nature of money creation in the banking system is not Ghasb and seems to be impossibly general rules, although it can have positive effects, such as double-edged razor, and if it is accompanied by inadequate conditions, structure, regulation and supervision. As a result, money creation must be accompanied by sound policymaking, regulation and Supervision. Islamic economics guidelines, including the criteria for »Hagh«, »Ghavam«, »Omran« and »Kanz«, outline the criteria for authorizing money creation.
خلاصه ماشینی:
مسئله اصلي در اين موضوع آن است که آيا خلق پول توسط نظام بانکي اسلامي در اقتصاد اسلامي مشروعيت دارد يا خير؟ براي پاسخ به اين سؤال ، در ابتدا ماهيت خلق پول تبيين شده و انواع آن شامل خلق پول توسط بانک مرکزي، بانک هاي تجاري و مردم بيان مي شود.
نتايج اين پژوهش نشان ميدهد نفس خلق پول طبيعي در نظام بانکي، غصب نيست و بر اساس قواعد عمومي بياشکال به نظر ميرسد؛ هرچند مانند تيغي دو لبه ميتواند آثار مثبت داشته باشد و اگر با شرايط ، ساختار، تنظيم گري و نظارت نامناسب همراه شود، باعث ضرر خواهد بود.
در اين مقاله پس از ارائه تصويري از ديدگاه هاي «واسطه گري مالي » و «ضريب فزاينده » درباره ماهيت بانک و فرايند خلق پول ، ديدگاه ديگري تحت عنوان «خلق پول انفرادي بانک » تبيين شده و نهايتا اصولي که رعايت آن ها براي تحليل درست بانک در اقتصاد کلان ضروري است ، معرفي و برخي دلالت هاي خلق پول در بانکداري اسلامي، سياست گذاري پولي، مقررات گذاري بانکي و مدل سازي اقتصاد کلان تشريح مي شود.
بين دهه ١٩٣٠ تا ١٩٦٠، ديدگاه برتر اين بود که نظام بانکي «ويژه » است ؛ زيرا بانک ها برخلاف ديگر نهادهاي مالي و بر اساس مدل بانکداري مبتني بر ذخاير جزئي ميتوانند به صورت تجمعي خلق پول کنند؛ ولي هر بانک تنها يک واسطه گر مالي است که سپرده ها را جذب کرده و آن ها را وام ميدهد.