چکیده:
این پژوهش بر مبنای چهار نسخهی ترجمه ی فارسی کهن از کتاب "شهاب الاخبار" = کلمات قصار پیامبر (ص) که شامل حدود 1000 حدیث است صورت گرفته، این چهار نسخه توسط آقایان ارموی، دانشپژوه و شیروانی و جویا جهانبخش و همکاران به چاپ رسیده است. در این مقاله ویژگیهای واژگانی و ساختاری این چهار نسخهی متعلق به سدههای پنجم تا هفتم مورد بررسی قرار گرفته و هدف از آن تبیین ویژگیهای دستور زبانی حاکم بر آنها اعمّ از ویژگیهای واژگانی و دستیابی به الگوهای کهن ترجمة عربی به فارسی بوده است. متن عربی کتاب "شهاب الاخبار" احادیث را بر اساس ساختار جملههای عربی همچون اسمیه ـ فعلیه ـ شرطیه با من شرط ـ اسمیهی همراه با انّ ـ فعل امر ـ فعل لیس ـ ساختارهای تفضیلی ـ فعل بئس و... گردآوری کرده است و هر کدام تحت عنوان یک باب نامگذاری شده است. اما این کاوش، بر اساس استخراج ویژگیهای مهم واژگانی و دستوری حاکم بر ترجمههای مورد بررسی انجام گرفته که با تبیین و مقایسه ترجمههای این چهار نسخه، ویژگیهای واژگانی و سبک ترجمه آنها بیان شده و در هر مورد در حد امکان با توجه به گنجایش مقاله نمونههایی بیان شده است.
In this research the lexical and syntactical features of four Farsi translated versions remanent of ( Shab – o- Al –Akhbar ) or what is called “ The Prophet s aphorism” related to the fifth and sixth century have been studied . The purpose of this study is to illustrate the gramarey features that governs them , whether the terminology specifications , the interpretation schema ( models) , or the structural characterestics that rules over the ancient Farsi translations of religious contexts In this research the lexical and the syntactical aspects of these interpretations have been analyzed .Regarding the lexical analysis , the various verbal , nominal , and instrumental specifications predominant in the translations have been studied , and the most important features are illustrated – within the limited space of the essay – by diverse samples taken from the three versions
خلاصه ماشینی:
به یقین چنین شیوه ای در ترجمه های متون دینی که قداست آن ها مایۀ نگرانی مترجمان می شده است تا مبادا در ترجمه کلام الهی یا احادیث نبوی به خطا روند، بیشتر موردتوجه بوده است و آنان به خود اجازه نمی دادند که دست به ترجمه آزاد این متون بزنند زیرا عقیده بر این است که در این نوع ترجمه با حفظ اصل مقصود مؤلف ، مطالبی بیان می شود که در واقع در اصل کتاب نیست ، اما در اساس با آن مطابقت دارد و حول محور کلام مؤلف دور می زند(درخشان ، ١٣٦٩ :١٢٠) و ضمن عبور از زبان مبدأ به سوی زبان مقصد مطالب اضافی غیر موجود در زبان مبدأ را به زبان مقصد منتقل می کند(امامی، ١٣٧٦: ص ٩١).
این احادیث دارای شرح های متعدد عربی (حدود بیست شرح ) و چهار ترجمه و شرح کهن فارسی است (نک : نسخه ی تصحیح شده توسط استاد دانش پژوه ، دیباچه ، صص : ب ، ج ، د).
از این اثر چهار نسخه پیداشده است که نسخه ی فوق توسط محمد شیروانی (١٣٤٣- در انتشارات دانشگاه تهران ) چاپ شده ، سه نسخه ی دیگر از این اثر وجود دارد که به سبب افتادگی آغاز نسخه ها، نام شارحان آن ها معلوم نیست ، یک نسخه توسط ارموی (١٣٤٢ـ مرکز انتشارات علمی و فرهنگی) به چاپ رسیده که انجام آن نیز افتادگی داشته ، به همین سبب تعداد حدیث های آن به ٧٩٤ پایان یافته است .