چکیده:
لامیة العرب، قصیدهای پرآوازه، شامل 68 بیت، منتسب به شنفری از جمله شاعران صعلوک عرب در عصر جاهلی است. پژوهش حاضر، مبتنی بر یک تحلیل منسجم یا متکامل است که همة عناصر و اثرگذارهای شرکت کننده در آفرینش قصیده را از زوایای مختلف فنّی، تاریخی و روانشناسی، مورد کاوش قرار میدهد. این پژوهش در صدد است که با رویکرد تحلیل عناصر متن از جنبههای مختلف روانشناسی، بلاغی و تحلیل محتوا، تعبیرات شعری را واکاوَد، پرده از عواطف سراینده بردارد و کیفیت رابطة بین ذهن و زبانش را کشف کند. این تحقیق هم از جنبة روانشناسی و هم از منظر بلاغی، ناسازگاری بین ادّعاهای شاعر و ناخودآگاهش را برملا میسازد. در بحث از تخیّل، مشبّهبههایی که شاعر، گزینش کرده، رویکرد وی به سمت جامعه و زندگی اجتماعی را نشان میدهند، در حالی که شاعر از همان آغازین ابیات، آشکارا مدّعی ترک قبیله است. لحن شاعر نیز بین دو حالت غنایی و خطابی در نوسان است و حتّی جنبة خطابی آن، بر جنبة غنایی و ذاتیاش غلبه دارد. باری این تناقضها نشان دهندة ناسرگی سروده و عدم صدق عاطفی سراینده نیست، بلکه بیانگر دنیای آشفته و متناقضی است که شنفری در بسترش، زیست و نیز نشان دهندة گسلی است که بین واقعیتهای ناهنجار زندگی وی و آرمانهای بلندش، واقع بوده است.
Lamiat Al-Arab is the famous ode consists of 68 verses was related to Shanfara ,Saalouk poet, in the pre-Islamic era. The present study is based on a coherent or comprehensive analysis that explores all the elements and factors of ode technically, historically, and psychologically. The purpose of this research is to analyze poetic interpretations, to understand the poet's emotions, and to discover the quality of the relationship between his mind and his language. Both psychologically and rhetorically, this research reveals the inconsistency between the poet's and his unconscious's claims. In the discussion of fantasy, the vehicles that the poet chooses reflect his attention to society and social life, while the poet from the first verses claims to leave the tribe. The poet's tone also fluctuates between the lyric and addressing poem, and even the addressing aspect of it overcomes the lyric and intrinsic aspect. These contradictions are not the reason for the poet's insolence and the poet's untruthful feeling, but refer to the gap between confusing and contradictory lives of Shanfara and his ideals.
خلاصه ماشینی:
نویسنده در این نوشتار، گفتمان حاکم بر سرودة شنفری را با تکیه بر اصول روانشناسی، جامعه شناسی و زبانشناسی مورد تحلیل قرار داده و برخی دلالت های گفتمان ساز زبانی، روانی و اجتماعی موجود در قصیده را برشمرده و تبیین کرده است .
روش پژوهش روش کار در این جستار، توصیف و تحلیل برخی دلالت های نمادین در سروده در سطح واژگان ، تصاویر شعری -به طور خاص ، تشبیهات ، لحن قصیده و بافت روانی حاکم بر آن است .
٢. مبنای دیگری که شاعر را انگیزه میبخشد، بنا به ادعای او، داشتن یارانی است که جایگزین خویشانش هستند: و لی دونکم أهلون : سیدٌ عملس و أرقط زهلوٌل و عرفاء جیأل (البستانی، همان : ٥) با توجه به صراحت گفتار شاعران ساده دل عصر جاهلی عرب ، میتوان سخن شاعر را حمل بر ظاهر نمود و منظور شاعر را چنین برداشت کرد که حتی درندگان صحرا هم بر چنین قوم و قبیله ای فضلیت دارند؛ اما اگر چنین تفسیری را بر بیت یاد شده بار کنیم و به همین مقدار بسنده کنیم ، همواره سه اشکال در برداشت ما وجود خواهد داشت : یکی این که با زبان شعر چون زبانی ساده و صریح و غیر ادبی برخورده کردده ایم ، در حالی که کیفیت ذاتی ادبیات و به ویژه شعر، کنایی و نمادین بودن آن و یا لااقل واسطه مند بودنش است و این که محتوای شعر، با مؤلفه های محیطی شاعر همواره در تماس و رابطه است .