چکیده:
چکیده تخیل شاعران فارسیگوی قرن یازده و دوازده، به جانب نازکاندیشی در طبیعت و ذرهنگری در پدیدهها گراییده است. این گرایش همزمان است با تحولاتی که در فلسفۀ ایرانی در اصفهان قرن یازدهم روی داد. محتمل است که این همزمانی حاصل تأثر ادبیات و حکمت از یکدیگر باشد. در این مقاله مسألۀ «حرکت در جوهر طبیعت» به عنوان موضوع مشترک در شعر نازکخیال صائب و حکمت متعالیه ملاصدرا بررسی شده است. این جستار میکوشد تا شباهت دو گفتمان فلسفی و ادبی را در نگرش به یک موضوع (حرکت در جوهر) نشان دهد. برای این منظور تخیلات شعری را - که پویایی و حرکت درونی هستی را بازنمایی نمایی میکند- در شعر نمایندۀ برجستۀ نازکخیالان یعنی صائب تبریزی (1006- 1087 ق) بررسی کرده و شباهت نگرش صائب را با اندیشۀ حرکت جوهری ملاصدرا نشان داده است. آنچه صدرای فیلسوف با برهان و استدلال دربارۀ حرکت جوهری و انقلاب مستمر وجود بیان کرده شاعر نازکخیال با قوۀ مخیله در صورتهای محاکاتی بازنموده است.
In the 16th century (11the AH), the ideas of Shiite philosopher, Mulla Sadra (1572-1640 AD / 979-1050 AH) brought about fundamental changes in Islamic ontology, especially some of his innovative ideas on the originality of existence, and Substantial Motion. Simultaneously with these changes, the imaginative style of Persian poetry (indo-Persian poetry) underwent changes, with a dynamic view to existence and substance of nature.
The article is actually a comparative study on philosophy and poetry, which deals with the "Substantial Motion of nature" as a common theme in poetry of Saeb Tabrizi (1006-1087 AH), the Persian poet of the 16th century, and Mulla Sadra's transcendental wisdom, and tries to show the similarity between Sadra's philosophical thought and Saeb's poetic attitude to movement in essence of nature.
خلاصه ماشینی:
ir جوشش جوهر هستی در سبک هندی (خوانش صدرایی شعر صائب تبریزی ) دکتر مهدی فتوحی استاد دانشگاه فردوسی مشهد چکیده تخیل شاعران فارسی گوی قرن یازده و دوازده ، به جانب نازکاندیشی در طبیعت و ذره نگری در پدیده ها گراییده است .
در این مقاله مسئلۀ «حرکت در جوهر طبیعت » به عنوان موضوع مشترک در شعر نازکخیال صائب و حکمت متعالیه ملاصدرا بررسی شده است .
برای این منظور تخیلات شعریای را که پویایی و حرکت درونی هستی را بازنمایی میکند، در شعر نمایندۀ برجستۀ نازکخیالان یعنی صائب تبریزی (١٠٠٦- ١٠٨٧ ق ) بررسی کرده و شباهت نگرش صائب را با اندیشۀ حرکت جوهری ملاصدرا نشان داده است .
آنچه صدرای فیلسوف با برهان و استدلال دربارۀ حرکت جوهری و انقلاب مستمر وجود بیان کرده شاعر نازکخیال با قوۀ مخیله در صورت های محاکاتی بازنموده است .
) در هستیشناسی به ویژه در باب اصالت وجود و حرکت جوهری در فلسفۀ ایرانی پدیدار کرد سبک نازکخیالی شعر فارسی (سبک هندی) نیز با نگرشی پویا و دینامیک به هستی و نازکی های طبیعت رواج یافت .
این دگرگونی در شعر هم زمان بود با ظهور نظریه های فلسفی دربارۀ اصالت وجود، حرکت جوهری در هستی، اشتداد و تشکیکی بودن وجود در مکتب فلسفی ملاصدرا در اصفهان قرن یازدهم .
١٢ حرکت مواج این خطوط نازک روی آهن صیقل خورده (آینه ، شمشیر، گوی فولادین ) دست مایۀ مضمون سازی های زیادی در شعر صائب و هم طرزان پس از وی مثل شوکت بخاری و بیدل شده است .