چکیده:
امروزه بررسی نسبت تربیت دینی (اسلامی) با فضای مجازی از ضرورتهای جامعه اسلامی است و خود میتواند گامی در مسیر گسترش علوم انسانی اسلامی باشد. لذا در این مقاله به طرح و تبیین چالشهای عمده تربیت اسلامی در مواجهه با فضای مجازی پرداخته شده است. روش تحقیق از نوع تحلیل مفهومی (از نوع تفسیر مفهوم) است که طی آن مفهومهای تربیت دینی، فضای مجازی، دین مجازی و چالشهای ناشی از تقابل این دو قلمرو با استفاده از ابزار فیش مورد بررسی قرار گرفت. در نتیجهگیری پایانی پنج چالش عمده «ساختزدایی»، «تکثر دینی»، «شبحوارگی»، «هویتزدایی و گسستآفرینی» و نهایتا «شگفتیزدایی و رازگشایی»، احصا شد و مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
خلاصه ماشینی:
روش تحقیق از نوع تحلیل مفهومی (از نوع تفسیر مفهوم) است که طی آن مفهومهای تربیت دینی، فضای مجازی، دین مجازی و چالشهای ناشی از تقابل این دو قلمرو با استفاده از ابزار فیش مورد بررسی قرار گرفت.
به عبارتی «شبحوارگی» 4 حاکم بر رسانههای مجازی خود شکل تازهای از واقعیت را پدید آورده است که به تعبیر بودریار 5 میتوان آن را «واقعیت- مجازی» نامید؛ تا جایی که این نوع واقعیت رسانهای در دنیای امروز اهمیت بیشتری از واقعیت خارجی یافته است.
به تعبیری ازآنجاکه بنیاد واقعیت مجازی بر ارقام و صور متکی است، این ساحت از هستی – همچون عالم مثال در تعابیر اسلامی – عالمی است فاقد تعین مادی و فارغ از قید زمان و مکان؛ هرچند که آثار و خواص وجودی ماده از قبیل شکل، رنگ، بعد و وضع در آن یافت میشود.
به عبارتی قلمرو فضای مجازی، به دلیل فرصتها و تهدیدهای ذاتی خود قلمروی است که دین باید در آن حضور فعال و جدی داشته باشد؛ بهویژه دین اسلام که صاحب شریعت عظیمی است و برای تمام ابعاد زندگی بشر برنامه دارد.
ازآنجاکه مجاز به نوعی ارتباط با عالم غیرمادی است و دین نیز منعکسکننده ارتباطی با عالم فوق مادی است و به عبارتی دین گذری است از جهان عینی (فیزیکی) به جهان ذهنی (متافیزیکی)، در واقع میتوان گفت که فضای مجازی و دین از این حیث هر دو به سطوح دیگر واقعیت جهان نظر دارند و در جاهایی میتوانند با تلائم افقهای هستی شناختی و معرفتشناختی در جهت روشنگری و تعامل با یکدیگر، در تحقق برخی اهداف دینورزی مشارکت کنند.