چکیده:
بشر امروز در شناخت بسیاری از مسایل انسانشناختی، ازجمله نیازهای واقعی انسان به خطا رفته و آن را به اموری حیوانی تقلیل داده و همین خطا او را به ورطه بحران هویت و فساد کشانده است. از دیدگاه قرآن کریم، انسان نیازهایی فرامادی و متعالی دارد و کمال او در گرو تامین همین نیازهاست. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر تفسیر موضوعی به بررسی بنیادیترین نیازهای متعالی انسان از منظر قرآن میپردازد؛ طبق این پژوهش، بنیادیترین این نیازها عبارتند از: نیاز به دین و ابعاد آن، یعنی خداشناسی، راه و راهنماشناسی و معادشناسی؛ همچنین انسان برای رشد و تعالی روحی نیازمند پرستش خداوند و رعایت احکام و ارزشهای الهی است؛ عزتخواهی، کرامتطلبی و فضیلتخواهی و همچنین آرامش روحی، شادی معنوی و محبت حقیقی که در سایه حیات طیبه دینی میسر میگردد، بخشی دیگر از همین نیازهاست. چگونگی تامین صحیح این نیازهای متعدد و متنوع، در حقیقتی به نام دین الهی به انسان عرضه شده است.
Mankind today has erred in recognizing many anthropological issues, including the real needs of man and he has reduced it to animal matters, and this mistake has plunged him into the abyss of identity crisis and corruption. From the point of view of the Holy Quran, man has transcendental needs and his perfection depends on providing these needs. Using a descriptive-analytical method and focusing on thematic interpretation, this paper studies the most basic human needs from the perspective of the Quran. According to this research, the most basic human needs are: the need for religion and its dimensions, (i.e., theology, recognition of divine messengers and Imams and resurrection), worshipping, dignity, virtue, as well as peace of mind, spiritual happiness and true love, which are made possible in the shadow of a good religious life. These needs are met in religion.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی مبتنی بر تفسیر موضوعی به بررسی بنیادیترین نیازهای متعالی انسان از منظر قرآن میپردازد؛ طبق این پژوهش، بنیادیترین این نیازها عبارتند از: نیاز به دین و ابعاد آن، یعنی خداشناسی، راه و راهنماشناسی و معادشناسی؛ همچنین انسان برای رشد و تعالی روحی نیازمند پرستش خداوند و رعایت احکام و ارزشهای الهی است؛ عزتخواهی، کرامتطلبی و فضیلتخواهی و همچنین آرامش روحی، شادی معنوی و محبت حقیقی که در سایۀ حیات طیبه دینی میسر میگردد، بخشی دیگر از همین نیازهاست.
تعبیر «وَ رابِطُوا» در این آیه نیز از نظر معنا اعم از صبرپیشگی گروهی است که با تعبیر «صابروا» قبلاً به آن اشاره شد و به معنای پیوند نيروها و كارها، در جميع شئون زندگى دينى در حال شدت و راحتی و خوشى است؛ و چون مراد از امر به ارتباط افراد جامعه با یکدیگر اين است كه جامعه در پرتو این ارتباط و هماهنگی به سعادت حقيقى دنیوی و اخروی خود برسد؛ ازاینرو، دنبال سه جمله فرمود: «وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»؛ مراد از اين فلاح، رستگاری تام حقيقى است که همان نیل به کمال و قرب الهی است (ر.
نياز به خداشناسی (توحيد) آیاتی از قرآن بر فطری بودن خداشناسی دلالت دارد؛ اگر خداشناسی نیاز فطری و اساسی انسان برای نیل به سعادت و کمال (قرب الهی) نبود، خداوند آن را در نهاد او به ودیعت نمینهاد.
نياز به اعتقاد به نبوت (راه و راهنماشناسی) آیاتی متعددی در قرآن کریم دلالت بر نیاز انسان به راهنمایی و بیان حقایقی متعالی از طرف انبیای الهی برای نیل به کمال و سعادت دارند که از این میان تنها به ذکر این آیه اکتفا میکنیم: «إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِّ بَشيراً وَ نَذيراً وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلاَّ خَلا فيها نَذير» (فاطر: 24).