چکیده:
ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﮔﺮﻣﺎ، ﻋﻄﺶ و ﺗﺸﻨﮕﯽ ﺗﻮام ﺑﻮده و ﻫﺴﺖ. اﯾﻦ وﯾﮋﮔـﯽ در ﺷﻬﺮﺳـﺘﺎن ﺑﻬﺒﻬـﺎن دوﭼﻨﺪان اﺳﺖ؛ زﯾﺮا ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ، ﻓﺼﻮل ﮔﺮم آن ﻃﻮﻻﻧﯽ ﺗﺮ اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ 6 ﺗﺎ 7 ﻣﺎه ﺳﺎل، ﻫﻮا ﮔﺮم و ﮔﺮﻣﺎی ﺷﻬﺮ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ اﺳﺖ. در واﻗﻊ ﺑﻬﺒﻬﺎن از ﮔﺮم ﺗﺮﯾﻦ ﻧﻘﺎط ﮐﺸﻮر ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر ﻣﯽ رود. ﺷﺮوع ﮔﺮﻣﺎ در اﯾﻦ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن، اواﯾﻞ اردﯾﺒﻬﺸﺖ، اوج آن، ﻣﺎه ﻫـﺎی ﺗﯿـﺮ و ﻣـﺮداد و ﭘﺎﯾـﺎن آن اواﺧﺮ ﻣﻬﺮﻣﺎه اﺳﺖ؛ ﯾﻌﻨﯽ ﺣﺪود 6 ﻣﺎه ﻣﺪاوم در ﺑﻬﺒﻬﺎن، ﻫﻮا ﮔﺮم و دﻣﺎ ﺑﯿﻦ 30 ﺗﺎ 50 درﺟﻪ ﺳـﺎﻧﺘﯿﮕﺮاد اﺳﺖ. در ﻣﺮداد و ﺷﻬﺮﯾﻮر ﻫﻢ، ﺷﺮﺟﯽ و رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا اﻣﺎن ﻣـﺮدم را ﻣـ ﯽ ﺑـﺮد . اﻣـﺎ ﺑﻬﺒﻬـﺎ ﻧﯽ ﻫـﺎ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻫﻢ اﺳﺘﺎﻧﯽ ﻫﺎی ﺻﺒﻮرﺷﺎن ﺳﺎل ﻫﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ وﻓﻖ داده اﻧﺪ. ﻧﻮﯾﺴﻨﺪه ﮐﻪ ﺧﻮد ﺑـﻮﻣﯽ و ﺳﺎﮐﻦ اﯾﻦ ﺷﻬﺮ اﺳﺖ، ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﻣﺸﺎﻫﺪات ﻣﺸﺎرﮐﺘﯽ، داده ﻫﺎی ﻣﻘﺎﻟـﻪ ﺣﺎﺿـﺮ را از ﻃﺮﯾﻖ ﯾﺎدداﺷﺖ ﺑﺮداری ﮔﺮدآوری ﮐﺮده و ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺿﺮورت ﺑﺮای ﺗﮑﻤﯿﻞ اﻃﻼﻋﺎت از ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺳـﻨﺎدی و ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای ﺑﻬﺮه ﺑﺮده اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺗﺸﺮﯾﺢ ﮐﻨﺶ ﻫﺎ، راﻫﮑﺎرﻫﺎ و اﺑﺰارﻫﺎی ﻣﺮدم ﺑﻬﺒﻬـﺎن ﺑـﺮای ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﻣﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه و اﻧﻮاع ﻣﺸﺎﻏﻞ ﺳﻨﺘﯽ، ﺧﻮراﮐﯽ ﻫﺎ، ﭘﻮﺷـﺎک، ﻣﻌﻤـﺎری ﻣـﺮدم ﺷـﻬﺮ و ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ. در ﭘﺎﯾﺎن ﻧﯿﺰ اﺻﻄﻼﺣﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺮﻣﺎ و ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن در ﻓﺮﻫﻨﮓ، ادﺑﯿﺎت و ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ ﻫﺎی ﻋﺎﻣﯿﺎﻧﻪ ﺑﻬﺒﻬﺎن ﺗﺸﺮﯾﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
کنايه از رسيدن به مرحله آمادگي براي شروع يـا ادامـه يا انجام کار گرم شدن در اشعار ناصرخسرو نيز به همين معنا به کار رفته است : چو مرکب گرم کرد از پيش ياران برون افتاد از آن هم تکسواران (نظامي گنجوي، ١٣٩٠: ٦٣) زمينکن کوه خود را گرم کرده سوي ارمن زمين را نرم کرده (همان : ٦٨) عبارت گرم ٥: ١) گرم ، با حالت گرم ، استفاده از غذاي گرم و تازه ٢) خربـزه (خيـار گرمه : خربزه ) 1.
حياط خانه ها، کوچه هـا و محـلات عمومـا خـاکي بودند و در سايه ديوارهاي بلند خانه ها با پاشيدن مقداري اندکي آب روي خاک کـه بـه گويش بهبهاني فرنگ او گفته ميشود و کنايه از مقدار اندک آب براي خيس کردن نـان خشک محلي يا آب پاشي حياط خانه يا پشت بام يا کوچه است ، خنک ميشدند.
مهم ترين اين ابزارها عبارت بودند از: بابيزه / بوبيزه / بوبيزني ١: محرف بادبزن ، از صنايع دستي محلي است کـه بـه دسـت زنان هنرمند روستايي و به طور معمول از برگ درخت خرما بافته مي شود.
koffe koffa a te ser nu mahrim/ kotelay balbal o tabdu mahrim دکتر بهرام دادمهر نيز درباره اوضاع گذشته مردم بهبهان گفته است : ميگن تموم کفه ها سـرريز نـو بـي شودي ته قلب مرد و زه ، پير و جـوو بـي 1 ميگن قديما دس مردم مهربـو بـي ميگن که رنگ دس مـردم رنـگ نـو بـي (دادمهر،١٣٨٣: ٦٧) (ميگويند در گذشته تمام ظروف مخصوص حمل و نگهداري نان خانگي پر از نـان بود و در دل هاي همه مردم شادي موج مـيزد.