چکیده:
ناصرخسرو، یکی از سخن سرایان مشهور و شاعران حکیم قرن پنجم ادبیّات فارسی است. وی در اشعار خویش از دو فرهنگ اسلامی و ایرانی تأثیر پذیرفته است که البته به تأثیر پذیری او از فرهنگ ایرانی کمتر توجه شده است. این نوشتار، نیز بر آن است تا با تکیه بر منابع اصلی و دست اوّل عربی و ایرانی به بررسی تأثیر پذیری ناصرخسرو از فرهنگ و حکمت ایران باستان بپردازد. اهداف و محورهای اصلی این نوشتار عبارتند از: الف. پیشگفتار مختصری در مورد ارزش حکمت در ایران باستان و ذکر کلیّات پژوهش.ب. تحلیل اشعار ناصرخسرو و بیان تأثیر پذیری ناصرخسرو از حکمت ایران باستان و حکمت متنبّی. یافتهی اساسی این پژوهش در این است که ناصرخسرو به واسطهی آگاهی از فرهنگ ایران باستان که نسل به نسل از نیاکانش به او منتقل شده، از حکمت ایران باستان تأثیر پذیرفته است. همچنین ناصرخسرو، از فرهنگ عباسی و ادبیّات عرب و شاعران آن به ویژه متنبّی تأثیر پذیرفته است که البته ریشهی اصلی این حکمتها در ایران باستان قرار دارد
Naser Khosrow is one of the famous orators and wise poets of the fifth century of Persian literature. In his poems, he has been influenced by both Islamic and Iranian cultures, but of course less attention has been paid to his influence on Iranian culture. This article also intends to study the influence of Naser Khosrow on the culture and wisdom of ancient Iran, relying on the main and first-hand Arabic and Iranian sources. The main objectives and axes of this article are: a. A brief introduction to the value of wisdom in ancient Iran and the generalities of research. B. Analysis of Naser Khosrow's poems and expression of Naser Khosrow's influence on the wisdom of ancient Iran and the wisdom of Mutnabi. The main finding of this research is that Naser Khosrow has been influenced by the wisdom of ancient Iran through his knowledge of the culture of ancient Iran, which was passed down to him from generation to generation. Nasser Khosrow has also been influenced by Abbasid culture and Arabic literature and its poets, especially Mutnabi, who, of course, have their main roots in ancient Iran.
خلاصه ماشینی:
بازتاب فرهنگ ايران باستان در اشعار حکمي ناصرخسرو (با تکيه بر منابع عربي ) دکتر وحيد سبزيان پور١ دکتر تورج زيني وند٢ مسلم خزلي ٣ چکيده ناصرخسرو، يکي از سخن سرايان مشهور و شاعران حکيم قرن پنجم ادبيات فارسي است .
اين نوشتار، نيز بر آن است تا با تکيه بر منابع اصلي و دست اول عربي و ايراني به بررسي تأثير پذيري ناصرخسرو از فرهنگ و حکمت ايران باستان بپردازد.
همچنين ناصرخسرو، از فرهنگ عباسي و ادبيات عرب و شاعران آن به ويژه متنبي تأثير پذيرفته است که البته ريشه ي اصلي اين حکمت ها در ايران باستان قرار دارد.
پا از گليم خود دراز کردن محقق (٦٩:١٣٤٠) و (٨٨:١٣٦٣) ضرب المثل (مد رجلک علي قدر الکساء، مجمع الأمثــال ميداني ) را با اين بيــت از ناصرخسرو مقايسه کرده ولــي توضيحي درباره ي پيشينه ي آن نداده است : مــن شــدم ســاعتي به استـــقبال پــاي کــردم بــرون ز حد گلــيم بدان خــود را مــيان انجــمن جاي مکــش بيــش از گليم خويشتن پاي مشــو برتر نــشين از پايه ي خويش طلب کن جنس خود همسايه ي خويش (ناصرخسرو، ٥٥٢:١٣٧٢) اين در حالي اســت که ابوهلال عسکري (بي تا، ١: ١١٧) ضرب المثل «مد رجلک حيث تنال ثوبک » (پايت را تا آنجا که لباســت مي رســد دراز کن ) را از امثال ايرانيان دانسته و بيت زير را در همان معني مي داند: فإعـمد لما تعلو فــما فـي الـــذي لا تــســطيع مـــن الأمـــور يـــدان انوشروان مي گويد: پاي به اندازه گليم فرا کشيد (مستوفي ، ١١٩:١٣٨٧) و (نفيسي ، ٦٢٥:١٣١٠).