چکیده:
در این مقاله کوشش بر آن است با بهرهگیری از روش اسکارپیت در جامعهشناسی ادبیات، مسائل اجتماعی بازتابیافته در دیوان کلیم کاشانی تبیین و تشریح شوند؛ در این راستا دیوان کلیم در فرایند سهگانهی تولید، توزیع و مصرف ادبی بررسی شده است؛ نتایج این بررسی حاکی از آن است که تغییر مذهب از تسنن به تشیع و رفاه اقتصادی، بهعنوان عمدهترین تحولات عصر صفوی، بر شعر کلیم و بهطورکلی بر ادبیات عصر صفوی تأثیر فراوانی داشتهاند. این مسائل در بیرونآمدن شعر از دربار و گسترش آن در میان عوام مؤثر واقع میشوند و پس از آن، شعر این عصر دستخوش دگرگونیهایی میشود؛ زبان شعر تحت تأثیر شعرسرایی خیل عظیم شاعران تازهکار و بهرهگیری ایشان از زبان مردم کوچه و بازار دچار تغییراتی میگردد؛ وفور لغات و اصطلاحات عامیانه و کاهش کیفیت سطح زبانی شعر از آن جمله است. عمدهترین شیوهی توزیع ادبی در آن عصر، شیوهی توزیع قهوهخانهای است که به مصرف ادبی به شکل شنیداری میانجامد و زمینهساز سرقت ادبی و گاه توارد میشود؛ شعر کلیم نیز آنچنان که خود معترف است، از توارد در امان نبوده است. اوضاع نادلخواه وطن، شرایط نامساعد قشر هنرمند در جامعهی عصر صفوی و ... از دیگر مسائلی هستند که به شکل اقماری، در بررسی دیوان کلیم به شیوهی اسکارپیت رخ مینمایانند.
خلاصه ماشینی:
جامعه شناسي ديوان کليم کاشاني به روش اسکارپيت دکترفرهاد طهماسبي ١، مجتبي دستجردي ٢ تاريخ دريافت : ٩٤/٠٨/٢٦ تاريخ پذيرش : ٩٤/١٠/٣٠ چکيده در اين مقاله کوشش بر آن است با بهره گيري از روش اسکارپيت در جامعه شناسي ادبيات ، مسائل اجتماعي بازتاب يافته در ديوان کليم کاشاني تبيين و تشريح شوند؛ در اين راستا ديوان کليم در فرايند سه گانه ي توليد، توزيع و مصرف ادبي بررسي شده است ؛ نتايج اين بررسي حاکي از آن است که تغيير مذهب از تســنن به تشيع و رفاه اقتصادي ، به عنوان عمده ترين تحولات عصر صفوي ، بر شعر کليم و به طورکلي بر ادبيات عصر صفوي تأثير فراواني داشــته اند.
١-١-پيشينه ي تحقيق تاکنون تحقيق يا تأليف مســتقلي بر مبناي روش اسکارپيت با محوريت شعر کهن فارسي به چاپ نرسيده است ، اما برخي منابع استفاده شده در اين تحقيق را که هرکدام به نوعي با موضوع ارتباط دارند، مي توان به عنوان پيشــينه ي اين تحقيق درنظر گرفت ؛ کتاب هاي جامعه شناســي ادبيات تأليف روبر اســکارپيت و جامعه شناســي ذوق ادبي نوشته ي لوين ل .
٤-٢-١-شيوه ي توزيع قهوه خانه اي دکتر شــفيعي کدکني در کتاب زمينه ي اجتماعي شعر فارسي از اين موارد به عنوان راه ها و ابزارهاي انتشار شعر ياد کرده است : همراه شدن با موسيقي ، خوانده شدن توسط راوي ، خواندن توســط خود شــاعر، مجالس تذکير و وعظ ، زورخانه ها، مناقب خوانان و فضايل خوانان ، درويشــان دوره گرد، قهوه خانه هاي عصــر صفوي ، انجمن هاي ادبي و ديوارنوشــته هاي اماکن عمومي .