چکیده:
«تحفه الوزراء» یا «تحفه المحمودیه» اثر شیخ علی بسطامی شاهرودی مشهور به «مصنفک» از فارسینویسان دربار عثمانی در قرن نهم است که تاکنون هیچ یک از آثار وی مورد تفحص قرار نگرفته است. تحفه الوزراء به درخواست محمود پاشا در زمان سلطان محمد فاتح به رشتهی تحریر درآمد. مؤلف در آن زمان در ادرنه سکونت داشت و از علمای مهم دربار محمد فاتح محسوب میشد. این اثر در ده باب نگاشته شده و برخی بابها فصول متعددی را شامل میشوند. به لحاظ محتوا و مضامین، این اثر را میتوان در زمرهی اندرزنامههای سیاسی محسوب کرد که مساعی نویسنده برآن است تا شیوهی ادارهی حکومت را به فرامین شریعت نزدیک سازد. نویسنده در این راه از آیات، احادیث، اخبار و اشعار بزرگان ادب فارسی و عربی به منظور اعتباربخشیدن به اثر خویش و ایجاد تنوع در محتوی آن، مدد میگیرد. این نوشتار برآن است، با معرفی مؤلف و آثار وی، به بررسی اثر «تحفه الوزراء» و مندرجات آن بپردازد تا نقاب از چهرهی یکی از مؤلفین فارسی نویس آناتولی بردارد.
“Tohfatulvozara” (a souvenir to ministers) or “Tohfatulmahmoudieh” was authored by Sheikh Ali BastamiShahroudi, better known as “Mosannefak”, a Persian writer of the Ottoman Court in the ninth century of the Lunar Hegira. None of the works of this author has been investigated so far. “Tohfatulvozara” was written at the request of Mahmoud Pasha at the time of Sultan Mohammad Fateh (the Conqueror). The author resided in Aderne at that time and was considered as one of the important learned men of the Mohammad Fateh’s Court. The book was written in ten chapters some of which included different sections. The book may be categorized among the political advice books in terms of content and themes in which the author tried to approximate the methods of government to the Sharia Commands. The author sought help from Verses of the Holy Quran, Traditions, Narrations and poetry of the Persian and Arab men of letters in order to make his work credible and variate its content. The present article tries to introduce the author and his works and to analyze “Tohfatulvozara” and its content in an effort to unveil one of the Persian authors of Anatolia.
خلاصه ماشینی:
شرح احوال مصنفک در تحفه الوزراء (به نقل از خود مؤلف ) شيخ علي بسطامي شاهرودي در باب هشتم در فصل ششم (امور متفرقه ) به بيان شرح حال و آثار خود پرداخته است اما قبل از ورود به موضوع اصلي، به رساله اي اشاره ميکند که در سال ٨٣٤ ق .
نمونه هايي از تفاوت هاي منابع : در بررسي آثار شـيخ علي بسطامي شاهرودي، تحفـه الوزراء اشـاره اي به تفسير محمديه ندارد در حالي که در ساير منابع نه تنها به نام اين اثر اشاره شـده بلکه يادآوري نموده اند که به فرمان محمد فاتح ، سلطان عثماني به رشتۀ تحرير درآمده است .
(بسطامي شاهرودي، ٨٦١: ٢٤١ و ٢٤٢) - در بررسي آثار شيخ علي بسطامي شاهرودي، تحفه الوزراء اشاره اي به تفسير محمديه ندارد اما در ساير منابع به نام اين اثر اشاره و يادآوري شده که به فرمان محمد فاتح ، سلطان عثماني به رشتۀ تحرير درآمده است .
نسخ مورد استفاده در اين پژوهش ، با وجود شباهت هاي متعدد، تفاوت هايي هم با هم دارند که برخي از آن ها عبارتند از: حاشيۀ نسخه اياصوفيه اختصاص به کلمه ها و عبارات و عناوين افتاده و جامانده در متن دارد و کمتر اظهارنظري از مؤلف به چشم ميخورد اما در نسخۀ توپکاپي کاتب نه تنها واژه ها و عبارت هاي افتادة متن را در آورده است بلکه گاه به توضيح لغات به زبان عربي يا ترکي پرداخته است .