چکیده:
نویسندگان قانون مدن ی نیز در هنگام تدوین ، بر این نظریه تاکید کرده و در ماده آورده اند: زوج از تمام اموال
زوجه ارث می برد ولیکن زوجه از اموال ذیل : 1- از اموال منقوله از هر قبیل که باشد 2- از ابنیه و اشجار.
اما اگر کتب فقه ی موجود را بررسی کنیم، ملاحظه م ی کنیم که نظریه فوق تنها یک ی از دیدگاهها است
فقهاء زیاد ی از دیر باز این نظریه را ر د کرده اند . پس از بیان روایات موافق و مخالف ، ودید گاه ها ی
فقهایی که در دو گروه موافقین و مخالفین قرار گرفت ه اند، مطالب ذیل را به عنوان نتیجه می توان بیان کرد :
محرومیت زوجه از ارث در زمین به سادگ ی آن را پذیرفتنی نیست، بل که به نظر م ی رسد با در نظر گرفتن
مجموع ادله مناسبتر است که بگوییم : ما در اصل بردن میراث از سو ی زوجه به اطلاق آیه عمل م ی کنیم وبا
توجه به اینکه 17 روایت در تخصیص آیه وارد شده است ، به این اخبار توجه م ی کنیم . از آنج ا که این اخبار
بنا به اعتراف بسیار ی از موافق ین ، صلاحیت تخصیص آیه را ندارند . بنا براین اصل ارث از زمین ثابت است .
درجمع با آیه نظریه سید مرتض ی متین است که فرمود : ارث از قیمت زمین طریق جمع میان آیه واین اخبار
است. بسیاری ازجمله علامه وغیره قرار گرفته است. از سویی دیگر دو روایت مشهور نیز وارد شده است:
که زوج در صورت ی که دارا ی فرزند باشد ، از زمین ارث م ی برد .بنابراین : درصورتی که زوجه ، فرزند ی
ازشوهر خود داشته باشد ، علاوه بر قیمت منقولات ، از قیمت زمین نیز براساس سهام مفروض (یک هشتم )
ارث می برد.
It is quite well-known that contemporary jurists believe that wife
inherits neither from the land nor from its price. Considering that fatwa,
the article 946 of the Iranian civil law declares that husband inherits
from all parts of wife’s property while wife inherits only from the
following: 1. Movable properties, and 2. buildings and trees. As can be
seen in that article, wife is deprived of inheritance from the land. A
glance at juristic books, however, clearly indicates that the said theory
is merely one perspective and a good number of jurists have rejected it
from early times. The present essay deals with the analysis and survey
of those perspectives. Considering the Quranic verse and all traditions
concerning it as well as opinions of various jurists, we would conclude
that if the wife has a child from her husband she will inherit from the
price of the land in addition to the price of movable properties on the
basis of her share, i.e. the eighth.
خلاصه ماشینی:
م ) محمد علي خيراللهي چکيده يکي از فتاواي مشهور در ميان فقها، اين است کـه زوجـه نـه از عـين زمـين ارث مـي بـرد ونـه از قيمـت آن ، نويسندگان قانون مدني نيز در هنگام تدوين ، بر اين نظريه تاکيد کرده و در ماده آورده اند: زوج از تمام امـوال زوجه ارث مي برد وليکن زوجه از اموال ذيل :١- از اموال منقوله از هر قبيل که باشد ٢- از ابنيه و اشجار.
(لجنه تحقيق ، موسوعه جمال عبد الناصر، ج٤ ص٢٧٨، جعفري لنگرودي ، محمد جعفر، دوره حقوق مدني ، ارث ، ج١ ص١٩) آنچه ميان فقهاء در اعصار کنوني از فتاواي مشهور محسوب مي شود، اين است که زوجه نه از عين زمين ارث مي برد و نه از قيمت آن ، نويسندگان قانون مدني نيز در هنگام تدوين ، بـر اين نظريه توجه کرده و در ماده ٩٤٦نوشته اند: زوج از تمام اموال زوجه ارث مي برد ولـيکن زوجه از اموال ذيل :١- از اموال منقوله از هر قبيل که باشد ٢- از ابنيه و اشجار.
(نجفـي ، محمـد حـسن ، ١٣٦٧جواهرالکلام ، ج٢٩، ص٢١٢، جزايري ، سيد عبدالله ، خطي التحفۀ السنيه ، نشرآستان قدس ، ص٣٦٥) برخي ديگر از فقيهان در اين باره عنوان کرده اند: اينکه از ائمۀ معصومين وارد شده است که زوجه در معرض ازدواج است و اگر زمين بدو به ارث رسد؛ او شوي خويش را در اين خانـه آورده و موجب نـاراحتي بـستگان شـوي اول خـويش خواهـد شـد؛ ايـن تعليـل اگـر چـه در بسياري موارد مصداق نداشته باشد، اما در هر صورت شايد حکمـت بالغـۀ ديگـري در بـين باشد که ما آن را دريافت نکرده باشيم .