چکیده:
ابوالقاسم فردوسی یکی از مهمترین شاعران ایرانی است که در سال 319 هجری قمری در طابران توس بدنیا آمد. به دلیل اینکه در این زمان ایران زیر سلطه بیگانگان بود، فردوسی بخاطر علاقه ملی به فکر نظم شاهنامه و گردآوری تاریخ ایرانیان در عصر باستان میافتد. شاهنامه به دو بخش اساطیری و تاریخی تقسیم میشود. با وجود اینکه فردوسی در شاهنامه ابیات زیادی را به اساطیر ایرانی و به خصوص دوره ساسانی اختصاص داده است ولی فقط 20 بیت در مورد اشکانیان سروده است. خود فردوسی نیز در پایان این چند بیت بیان میدارد که از اشکانیان فقط نامی شنیده و در نوشتههای تاریخی و غیر تاریخی از آنها ذکری نشنیده است. در این مقاله به علت توجه کم فردوسی به دوره اشکانی که طولانیترین مدت زمامداری را در تاریخ ایران داشتهاند اشاره میشود.
خلاصه ماشینی:
اشکانيان در شاهنامه فردوسي مدت حکومت اشکانيان را دويست سال نوشته و بيست بيت به شرح زير در مورد آنهـا سروده است : کنـون اي ســراينده فــرتوت مرد سوي گـ ـاه اشکـــانيان بازگـــرد چــه گفت انـدرين نامه ي باستان کـه گــوي ده يادآرد از باســــتان پـــس از روزگـــار سکندر جهان چه گ ـويد کـرا بود و تخت مهان چنين گفــت داننـده دهقـان چاچ کزان س کسي را نبد تخت عاج >٤١ بزرگــان که از تخــم آرش بدند د ـ ر و سبکســار و سرکـش بدند به گيـتي به هر گوشه اي بر، يکي گر ــته ز هــر کشــوري اندکــي چـو بر تخت شــان شـاد بنشاندند ملــوک الطواي همــي خــواندند ازين گونه بگذشت سالي دويست تو گفتي که اندر جهان شاه نيست نکردند ياد، اين از آن ، آن از اين رآسـود يک چنــد روي زميـــن سکنــدر سگاليد از آن گونه راي که ا روم آبــاد مانــــد به جــاي نخـست اشــک بود از نــژاد قبـاد دگـ ر گــرد شـــاپـور فـرخ نـژاد دگــر بــود گــودرز از اشکـانيان چــو بيــژن کــه بـود از نژاد کيان چــو نرسي و چون اورمزد بزرگ چـو آر که بد نامداري سترگ چــو زو بگــذري نامــدار اردوان خرد ــند و با راي و روشـن روان چــو بنشســت بهــرام اشکــانيـان بخشيــد گنـ جي بــه ارزانيـــــان و را خـوانــدنــد اردوان بــزرگ که ز مي گست چنگال گـرگ ورا بــود شيـــراز تـــا اصفـهـــان کــه دا نده خـ وا ديش مرز مهان به استخــر بد بابک از دست اوي که تن خروشان بد از شست اوي چـو کوتاه شد شاخ و هم بيخشان نگــويــد جهــانديده تاريخشــان ازيشـــان به جـــز نـام نشنيــده ام نه در نامـــه ي خســروان ديده ام (فردوسي،٤٥٣،١٣٨٦) چرا در شاهنامه درباره ي اشکانيان فقط بيست بيت آمده است ؟ چون فردوسي از کتابي به نام خداي نامه که در زمان يزدگرد سوم تـاليف شـده اسـت ، اسـتفاده نموده و در کتاب مزبور هم راجع به اشکانيان چيزي بيش از اين گفته نشده اسـت .