چکیده:
دورکیم و سنت دورکیمی در علوم اجتماعی ایران، تاکنون تحت سیطره هژمونی جامعهشناسی پارسونزی خوانده شدهاند و تصویری محافظهکار و مدافع نظم موجود از آنها شکل گرفته است. این مسئله سبب شده تا نقدهای مهم این سنت فکری بر اشکال مختلف نظم موجود زمان خود یعنی فایدهگرایی و اقتصاد بازار آزاد از یکسو و فاشیسم و بلشویسم از سوی دیگر در علوم اجتماعی ایران چندان محل توجه قرار نگیرد. این در حالی است که جامعه ما از یکسو برای نزدیک به سه دهه تحت تأثیر سیاستهای بازار آزادی بوده و از سوی دیگر به واسطه فقدان تشکلهای اجتماعی قدرتمند، همواره در معرض خطرات جامعه تودهای قرار داشته است.
معرفی مارسل موس، خواهرزاده، شاگرد، جانشین و ادامهدهنده سنت دورکیم به علوم اجتماعی ایران با محور قرار دادن دو متن مهم او رساله هدیه و «ارزیابی جامعهشناسانه بلشویسم» که در بردارنده نقدهای موس بر فایدهگرایان اقتصادی، فاشیستها و تجربه بلشویسم است، گامی در جهت ترسیم چشمانداز دورکیمی دیگر است. دورکیمی رادیکال، که به نظر میرسد امروز بیشتر به کار تحلیل شرایط اجتماعی ایران خواهد آمد.
The hegemony of a Parsonsian reading of Durkheim in Iranian social science has led to the formation of a conservative, pro-status quo image of Durkheimian sociological tradition. Consequently, Durkheim’s major critique of various forms of existing order, from free market economy and utilitarianism to fascism and bolshevism, has been mostly overlooked in Iranian academia. This is while the Iranian society has not only been subject to free market policies throughout the last three decades; due to lack of powerful social associations and syndicates it has always been prone to the danger of moving towards a mass society. The works of Marcel Mauss, Durkheim’s nephew, disciple and assistant and the main follower of his uncle’s scientific tradition can offer an alternative vision of Durkheimian sociology. In this paper we focus on two of his important texts, “The Gift” and “The Sociological Assessment of the Bolsheviks,” which contain Mauss’s critique of utilitarianism, fascism and bolshevism. This could be helpful in portraying another Durkheim, a radical one, which is seemingly more relevant to the analysis of Iranian society.
خلاصه ماشینی:
مارسل موس و سنت دورکيمي: همبستگي اجتماعي و نقد 1 فايده گرايي، فاشيسم و بلشويسم سارا شريعتي اعسليتاردضياارذدااکنرشي د٢ه علوم اجتماعي دانشگاه تهران دانشجوي دکتراي جامعه شناسي دانشگاه تربيت مدرس 3 محمد رضايي عضو هيئت علمي دانشگاه تربيت مدرس دريافت ٩٧/١/٣ پذيرش ٩٧/٥/٢٦ چکيده دورکيم و سنت دورکيمي در علوم اجتماعي ايران ، تاکنون تحت سيطره هژموني جامعه شناسي پارسونزي خوانده شده اند و تصويري محافظه کار و مدافع نظم موجود از آنها شکل گرفته است .
اين مسئله سبب شده تا نقدهاي مهم اين سنت فکري بر اشکال مختلف نظم موجود زمان خود يعني فايده گرايي و اقتصاد بازار آزاد از يکسو و فاشيسم و بلشويسم از سوي ديگر در علوم اجتماعي ايران چندان محل توجه قرار نگيرد.
کلمات کليدي: مارسل موس ، اميل دورکيم ، همبستگي اجتماعي، سوسياليسم ، انجمن هاي حرفه اي، سنديکا ١ اين مقاله مستخرج از رساله دکتراي عليرضا ذاکري با عنوان «دگرديسي همبستگي اجتماعي در جامعه ايران ، مطالعه موردي فعاليت هاي خيريه مرجعيت از ابتداي پهلوي اول تاکنون » است که به راهنمايي محمد رضايي و سارا شريعتي در گروه جامعه شناسي دانشگاه تربيت مدرس در سال ١٣٩٧ به اتمام رسيده است .
سيطره اين قرائت باعث شده که نقدهاي بسيار مهم اين سنت فکري بر اشکال مختلف نظم موجود زمان خود يعني فايده گرايي اقتصادي نظام سرمايه داري از يکسو و بلشويسم و فاشيسم از سوي ديگر در جامعه شناسي ايران مورد توجه قرار نگيرد و تصوير ديگر دورکيم و سنت فکري او - دورکيم راديکال - براي علوم اجتماعي ايران ناشناخته باقي بماند.