چکیده:
همنامی پدیدهای است که در آن مقولات مختلف زبانی با نقشها و معانی نامرتبط از صورتهای آوایی و نوشتاری یکسان برخوردار هستند. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقشهای مختلف تکواژ “-æ” در کردی ملکشاهی است. پیکرة زبانی این پژوهش با استفاده از مصاحبههای نیمهساختاریافته از سخنگویان کردی ملکشاهی به عنوان یکی از شهرستانهای مرکزی استان ایلام گردآوری شد. برای بررسی نقش فرآیند دستوریشدگی در ایجاد همنامی تکواژ “-æ” از اصول ارائهشده توسط هاپر (1996) و همچنین سازوکارهای معرفی شدة هاینه و همکاران (1991) بهره گرفته میشود. یافتههای مطالعه نشان داد که چند مقولة مستقل زبانی در کردی ملکشاهی به صورت تکواژ وابستة “-æ” بازنمایی میشوند. صورت مذکور ممکن است به عنوان پیبست، وند تصریفی و یا اشتقاقی در بافتهای مختلف واقع شود. این تکواژ به عنوان وندی تصریفی با نقش «نشانة معرفه» به اسم یا گروه اسمی متصل میشود. تکواژ وابستة“-æ” به صورت پیبستی و با نقش فعل ربطی و معین «است» نیز در کردی ملکشاهی بهکار برده میشود. تکواژ “-æ” همچنین صورت الحاقی دو حرف اضافة مستقل «در» و «به» در گونة مذکور است که به برخی افعال به عنوان میزبان متصل میشود. علاوه بر این کارکردها، این تکواژ صورت دو پسوند اشتقاقی کردی ملکشاهی است که در تولید ساخت نامآوا و اسم به کار برده میشود. هر یک از نمودهای “-æ” در طول سازوکار دستوریشدگی تحت تأثیر تغییرات آوایی، ساختواژی ، نحوی و معنایی قرار گرفتهاند و باعث ایجاد این همنامی شدهاند.
Homonymy is a phenomenon in which different linguistic categories have the same phonological and orthographic form. The aim of this study is to investigate different functions of “-æ “in Malekshahi Kurdish. The data is collected from native speakers of Malekshahi Kurdish. The Hopper (1996) and Heine (1991) as theoretical frameworks are used to examine the reasons for different functions of morpheme “-æ “and also the reasons of the homonymy of morpheme “-æ”. The findings show that different linguistic categories are represented by the bound morpheme “-æ “. It may be used in various contexts as a proclitic, inflectional or derivational affix. As an inflectional affix, it is suffixed to nouns and noun phrases to signal definiteness in Malekshahi Kurdish. As a proclitic, “-æ” is suffixed to verbs to function as an auxiliary or linking verb to represent perfect aspect. It is also used as an applicative form of two prepositions “to” and “in” which is attached to some given verbs. “-æ” is, also, used to represent two derivational affixes to make onomatopoeias and some nouns. Each manifestation of “-æ” has undergone some phonological, morphological and syntactic changes due to grammaticalization which is the underlying reason for this homonymy.