چکیده:
هدف پژوهش حاضر ارزیابی میزان استفاده، تعیین میزان نفوذ و بررسی هزینه-سودمندی منابع الکترونیکی کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد بوده است. جامعه آماری پژوهش، منابع اطلاعاتی الکترونیکی اشتراکی کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد، شامل مجلات الکترونیکی و پایگاههای اطلاعاتی دسترسپذیر از طریق سرورهای مرکزی شش پایگاه اطلاعاتی ابسکو، الزویر، پروکوئست، امرالد، آکسفورد، و اشپرینگر در سال 2009 بوده است. برای گردآوری اطلاعات از دو شیوه بسامد استفاده و تحلیل هزینه-سودمندی، استفاده شده است. یافتههای پژوهش نشان داد که فراوانی میزان استفاده براساس شاخصهای ای-متریک (تعداد دانلود مقاله با فرمت اچ.تی.ام.ال و پی.دی.اف، تعداد دانلود چکیده، و تعداد انجام جستجو و نشست) در پایگاههای مختلف اختلاف معنیداری دارد بهطوریکه در بین شش پایگاه مورد مطالعه، پایگاه الزویر دارای بالاترین میزان استفاده و پایگاه آکسفورد دارای پایینترین میزان استفاده بوده است. گزارشهای سرور با گزارشهای ناشران در گزارش تعداد دانلود مقاله در پایگاههای منتخب با یکدیگر تفاوت معنیداری داشتند. پایگاه الزویر، نسبت به سایر پایگاهها با 3/72 درصد کل جلسات جستجو، بیشترین جلسات جستجو را در سال 2009 به خود اختصاص داده است. میزان استفاده و هزینه-سودمندی در حوزههای مختلف موضوعی نیز با یکدیگر تفاوت معنیداری داشتهاند؛ هزینه سودمندی حوزه کشاورزی از همه بالاتر بوده است. بین ضریب تأثیر و میزان استفاده از مجلات حوزه علوم و علوم انسانی، رابطهای مشاهده نشد. میزان استفاده دو گروه کاربران (اعضای هیئت علمی و کارکنان، دانشجویان)، از پایگاههای مورد بررسی یکسان بود. با توجه به مدت زمان حدود یک ساعت و چهل دقیقه استفاده کاربران دانشگاه فردوسی مشهد از منابع اطلاعاتی الکترونیکی مورد بررسی در طول سال 2009 میتوان نتیجه گرفت که میزان استفاده کاربران جامعه مورد مطالعه پایین بوده است.
The purpose of this study was to investigate the usage of electronic journals in Ferdowsi University, Iran based on e-metrics. The paper also aimed to emphasize the analysis of cost-benefit and the correlation between the journal impact factors and the usage data. In this study experiences of Ferdowsi University library on licensing and usage of electronic resources was evaluated by providing a cost-benefit analysis based on the cost and usage statistics of electronic resources. Vendor-provided data were also compared with local usage data. The usage data were collected by tracking web-based access locally, and by collecting vender-provided usage data. The data sources were one-year of vendor-supplied e-resource usage data such as Ebsco, Elsevier, Proquest, Emerald, Oxford and Springer and local usage data collected from the Ferdowsi university web server. The study found that actual usage values differ for vendor-provided data and local usage data. Elsevier has got the highest usage degree in searches, sessions and downloads. Statistics also showed that a small number of journals satisfy significant amount of use while the majority of journals were used less frequent and some were never used at all. The users preferred the PDF rather than HTML format. The data in subject profile suggested that the provided e-resources were best suited to certain subjects. There was no correlation between IF and electronic journal use. Monitoring the usage of e-resources gained increasing importance for acquisition policy and budget decisions. The article provided information about local metrics for the six surveyed vendors/publishers, e.g. usage trends, requests per package, cost per use as related to the scientific specialty of the university.
خلاصه ماشینی:
بنابراين ، مسأله اساسي اين پژوهش آن است که هزينه هاي صرفشده براي خريد منابع اطلاعـاتي الکترونيکـي نسـبت بـه ميـزان بهـره وري ايـن منـابع در دانشـگاه فردوسـي مشـهد چگونـه اسـت ؟ همچنـين ، براسـاس روش تحليـل تـراکنش ، رفتـار اطلاعـاتي و ميـزان اسـتفاده از منـابع اطلاعـاتي الکترونيکي کاربران دانشگاه فردوسي مشـهد چگونـه اسـت ؟ از طرفـي، تـا چـه ميـزان انتخـاب و سفارش منابع اطلاعاتي الکترونيکي، مبتني بر شاخص هاي سما۱ است ؟ ٢.
۴) بين ميزان استفاده از منابع اطلاعاتي الکترونيکي کتابخانه مرکزي دانشگاه فردوسي در دو گروه کاربران (اعضاي هيئت علمي، کارکنان و دانشجويان ) تفاوت معنيدار وجود دارد.
براي بررسي ميزان استفاده از منابع الکترونيکي، گـزارش هـا ي آمـار ي شش پايگاه اطلاعاتي ابسکو، الزوير، پروکوئست ، امرالد، آکسفورد، و اشپرينگر در سال ۲٠٠٩ که توسط کارگزار- ناشر تهيه شده بود، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و براي بررسي ميـزان اعتمـاد به گزارشهاي تهيه شده توسط کارگزار- ناشر، از گزارشهاي تراکنشـي تعـاملات کـاربران (لاگ فايل ) که توسط سروهاي مرکز کامپيوتر دانشگاه فردوسي تهيه شده بود، استفاده شد.
سؤال ١: ميزان استفاده از منابع اطلاعاتي الکترونيکي در کتابخانه مرکـزي دانشـگاه فردوسـي مشهد در سال ۲٠٠٩ براساس شاخص هاي سما چگونه است ؟ در جدول ۱، فراواني و درصد دانلودها با فرمت اچ .
ميزان نفوذ منابع اطلاعاتي الکترونيکي در بين کاربران (رجوع شود به تصویر صفحه) دادههاي جدول ۴ نشان مي دهد که پايگاه الزوير، نسبت به ساير پايگاهها با ٧۲/٣ درصـد کـل جلسات جستجو، بيشترين جلسات جستجو را در سال ۲٠٠٩ به خـود اختصـاص داده اسـت .