چکیده:
پژوهش حاضر با مطالعه وضعیت پراکندگی «ثروت علمی» در ایران، به بررسی چگونگی مصورسازی تولید و مصرف علم کشور با استفاده از نقشه های جغرافیایی می پردازد. در بخش نخست، مدل های مفهومی مطلوب برای طراحی یک سامانه مکانی برای نمایش چگونگی تولید و توزیع علم در کشور بر اساس پایگاه های داده کتابشناختی ارائه و تبیین شده است. سپس ساختار اولیه یک سامانه پیشنهادی و نتایج به دست آمده بر اساس نمونه هایی از مصورسازی اطلاعات بر روی نقشه ارائه شده است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که نقشه های جغرافیایی تعاملی مانند گوگل مپز و گوگل ارت توانایی بازنمایی پراکندگی علم در سطح کشور را دارند و از سوی دیگر، بیشتر منابع تولید و نمایه شده علمی به دلیل داشنن بار مکانی، می توانند مورد تحلیل جغرافیایی قرار گیرند. یافته های پژوهش حاضر می تواند در ایجاد یک سامانه تحلیلی مکانمحور برای مطالعه روندهای توزیع و بهره گیری از ثروت علمی به کار رود.
This research addresses the issues of measuring the geographic distribution of scientific wealth in Iranian provinces. It focuses on mapping and visualization of scientific production and use in the country. The share of each province in the national scientific wealth of Iran has been measured through counting the documents indexed and retrieved from IRANDOC bibliographic databases. The seven specialized databases of IRANDOC include journal articles, conference articles, theses, governmental reports and so on consisting over half a million bibliographic records. Dividing the provinces in three classes of poor, average and rich according to their contribution in Iranian scientific wealth, Tehran and Isfahan provinces were tagged as the richest. A comprehensive description on developing a GIS model to visualize the distribution of scientific wealth in Iran is given in the paper and results are interpreted. In each case, the search results have analyzed more via a post-query spatial analysis for extraction of locations and comparing the extracted locations with a national gazetteer in order to find the proper province(s) for each single retrieved record. Using an interactive map, the share of each province in the retrieved results was illustrated on map and compared with the other provinces. It has been noticed that a combination of online or offline interactive maps e.g. Google Maps and Google Earth and geographically tagged bibliographic data can result in a location-aware search and retrieval tool where in-depth analysis of search results will be possible. The outcomes of this research can be used in planning for sustainable and balanced development of the country.
خلاصه ماشینی:
نتـايج ايـن مطالعـه نشان مي دهد که نقشه هاي جغرافيايي تعاملي مانند گوگـل مپـز و گوگـل ارت توانايي بازنمايي پراکنـدگي علـم در سـطح کشـور را دارنـد و از سـوي ديگـر، بيشتر منابع توليد و نمايه شده علمي به دليل داشنن بار مکاني، مـي تواننـد مـورد تحليل جغرافيايي قرار گيرند.
در دهه هاي اخير وهمگام با سـاير بخـش هـا، توسـعه علمـي وپژوهشـي کشـور بـه عنـوان بخشي مهم از توسعه عمومي اقتصادي واجتماعي کشور مورد توجـه قـرار گرفتـه اسـت وبرنامـه هاي متعددي در اين خصوص پيش بيني ومصوب شده کـه از جملـه ايـن مـوارد مـي تـوان سـند چشم انداز بيست ساله کشور براي سال ١٤٠٤ (سازمان مديريت وبرنامه ريـزي کشـور، ١٣٨٢) را نام برد.
توجه به علم و تحقيقات در برنامـه هـا و اسـناد بالادسـتي کشـور ماننـد برنامه هاي پنج ساله توسعه اقتصادي و اجتماعي کشور و نيز سند افـق ١٤٠٤ (سـازمان مـديريت و برنامه ريزي کشور، ١٣٨٢)، منجر به تحولاتي در حـوزه هـاي علمـي و پژوهشـي شـده اسـت کـه نمود آن افزايش در تعداد پژوهشگران ، مراکز علمـي و تحقيقـاتي، تعـداد دانشـجو و اسـتاد، و بـه ويژه تعداد انتشارات علمي و محققانه در سطوح ملي و بين المللي بوده است .
نگـاهي دقيـق تـر بـه جـدول نشان مي دهد که سهم استان تهران از انواع مدارک علمي توليد و نمايه شده کاملا فراتـر از سـاير استان هاست و اين مساله ممکن است به دليل مرکزيت علمي ايـن اسـتان و وجـود دانشـگاه هـاي باسابقه و مراکز تحقيقاتي متعدد در شهر تهران باشد.
Interactive Overlays: A New Method for Generating Global Journal Maps from Web-of-Science Data, JASIST,available at: http://arxiv.