چکیده:
نوشتار حاضر به منظور ارائه تصویری روشن، علمی و واقعی از وضعیت رفتار اطلاعیابی در ایران، با رویکردی تحلیلی و کیفی در دو بخش، متون منتشر شده در باب مباحث و بنیانهای نظری و پژوهشهای انجام شده در حوزه رفتار اطلاعیابی را در ایران بررسی کرده است. بر این اساس کلیه متون چاپی اعم از کتابها، مقالات، پایاننامهها و طرحهای پژوهشی که در حوزه رفتار اطلاعیابی در ایران چاپ و انتشار یافته و در پیشبرد این حوزه مؤثر واقع شدهاند، مورد مطالعه قرار گرفته است. بررسیها مبین آن است که در طی 17 سالی که از طرح بحث رفتار اطلاعیابی در ایران میگذرد، روند رو به رشدی هم از لحاظ کیفی و هم از لحاظ کمی در انتشار منابع به چشم میخورد. کمتر از 4 درصد از متون منتشر شده در حوزه رفتار اطلاعیابی، ترجمه شدهاند. عمده منابع این حوزه در قالب پژوهش به بررسی رفتار اطلاعیابی افراد پرداختهاند. در بیشترین پژوهشهای انجام یافته (در حدود 34 درصد کل پژوهشها) رفتار اطلاعیابی اعضاء هیأت علمی مورد مطالعه قرار گرفته است. پس از آن رفتار اطلاعیابی دانشجویان (در حدود 17 درصد) و سپس پژوهشگران (در حدود 14 درصد) بررسی شده است. کمترین میزان توجه به سنجش رفتار اطلاعیابی عامه مردم از جمله مراجعان و اعضاء کتابخانههای عمومی صورت گرفته است. بررسیها بیانگر آن است که بیشترین پژوهشهای رفتار اطلاعیابی در دانشگاههای آزاد اسلامی به ویژه واحد علوم و تحقیقات تهران و واحد علوم و تحقیقات اهواز انجام شده است. بر اساس تحلیل صورت گرفته، بیشترین مقالات به ترتیب در فصلنامه مطالعات ملی کتابداری و اطلاعرسانی (فصلنامه کتاب سابق)، فصلنامه پردازش و مدیریت اطلاعات و فصلنامه کتابداری و اطلاعرسانی منتشر شده است. این حوزه مورد توجه کتابداران و تا حدودی متخصصان رشتههای کشاورزی، علوم ارتباطات اجتماعی، برنامهریزی درسی و مدیریت دولتی قرار گرفته است.
This article reviews the condition of information seeking behavior in Iran with analytical and qualittatire approaches to exhibit a clear, scientific, and read condition of it. Published literature has been reviewed both in theoretical bases and accomplished researches. So, all published literature including books, articles, theses, and research plans that has been released and distributed in Iran and were effective in this domain, has been studied. Reviews showed that the information seeking behavior has had a developing trend in quality and quantity form the last seventeen years of its emerging in Iran. Lower than 4% of published literature has been translated. Most resources have studied the information seeking behavior in research form. Scholar’s information seeking behavior has been done in most researches (about 34% of all researches). Then students’ information seeking behavior (about 17%) and researches’ information seeking behavior (about 14%) has been done. The least attention has been about examination of publics’ information seeking behavior and public library members. Reviews show that most researches have been at science and research units of Azad University in Tehran and Ahvaz. According to accomplished analysis, most articles has been published in National Studies of Librarianship and Information quarterly (previously Faslname Ketab), Processing and management of Information quarterly, and Librarianship and Information quarterly, respectively. This domain has been focused by librarians and somewhat by specialists of agricultural, social communication science, course planning, and government management fields.
خلاصه ماشینی:
com نوشتار حاضر به منظور ارائۀ تصـويري روشـن ، علمـي ، و واقعـي از وضـعيت رفتار اطلاع يابي در ايران با رويکردي تحليلي و کيفي در دو بخشِ متون منتشرشـده در باب مباحث و بنيان هاي نظري و پژوهش هاي انجام شده در حوزة رفتـار اطـلاع يـابي در ايران را بررسي کرده است .
اگرچـه در نوشـتار حاضر، تمامي متوني که در حوزة رفتار اطلاع يابي در ايـران چـاپ و منتشـر شـده ، بررسـي شده و نتايج ارائـه شـده بـر اسـاس يکايـک ايـن متـون اسـت ، امـا در حـوزة پـژوهش هـاي انجام شده همۀ اين آثار در ايـن نوشـتار معرفـي نشـده انـد، چـرا کـه عمـدتاً الگـوبرداري از يکديگر بوده و تنها جامعۀ آماري مورد مطالعه در آنها تغيير يافته است .
يمين فيروز، نوشين فرد، و صياميان در اثر خـود ضـمن ارائـۀ مفـاهيم و اصطلاحات مرتبط با حوزة رفتار اطلاع يابي ، بـه مـرور نظريـه و الگوهـاي رفتـار اطلاعـاتي پرداخته و سپس مفاهيم و ويژگي هاي الگوي اطلاع يابي ويلسون ١ را بـه عنـوان پايـه و بنيـان الگوهاي اطلاع يابي بعد از خود و پر استنادترين الگـو در بحـث رفتـار اطـلاع يـابي تشـريح کرده اند و فرايند تکميل ، بسط و گسترش الگوي مذکور را با مرور متون مورد بررسي قرار داده اند (١٣٩١).
اعضاي هيئت علمي : همان طور که در مقدمه اشاره شد، نخسـتين پـژوهش و در واقـع نخستين اثـر در حـوزة رفتـار اطـلاع يـابي ، اثـر ديلمقـاني اسـت کـه بـه بررسـي رفتـار اطلاع يابي اعضاء هيئت علمي رشته مهندسي مکانيک در کسب اطلاعـات تخصصـي در پنج دانشگاه شهر تهران پرداخته است (١٣٧٥).