چکیده:
منابع اطلاعاتی الکترونیکی نقش مهمی در فرایند آموزش و پژوهش اعضای هیأت علمی ایفا میکنند، هدف پژوهش حاضر بررسی وضعیت پذیرش این منابع توسط اعضای هیأت علمی گروههای علم اطلاعات و دانششناسی ایران براساس نظریه اشاعه نوآوری «راجرز» بود. روش پژوهش، پیمایشی از نوع توصیفی-همبستگی بوده است. براساس جدول نمونهگیری کوکران، از بین 170 نفر عضو هیأت علمی، 122 نفر به صورت تصادفی طبقهای به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. با استفاده از پرسشنامهی الکترونیکی محقق ساخته که روایی آن به تأیید 7 نفر از استادان رشتهی علم اطلاعات و دانششناسی و علوم اجتماعی رسیده بود و با توزیع آزمایشی پرسشنامه بین 25 نفر از اعضای جامعه که در مطالعه نهائی شرکت نداشتند پایایی آن 82/0 محاسبه و سپس گردآوری دادهها صورت گرفت. دادهها به وسیلهی آمار توصیفی و تحلیلی با نرم افزار SPSS 20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج آزمون t نشان داد بین میانگین آهنگ پذیرش اعضای هیأت علمی برحسب سن، سابقه کار، مدرک تحصیلی (کارشناسی ارشد و دکتری) و محل اخذ آن، تفاوت معنیداری وجود دارد. نتایج حاصل از آزمون کولموگروف-اسمیرونوف نیز نشان داد منحنی آهنگ پذیرش منابع اطﻼﻋﺎتی الکترونیکی در میان نمونه مورد مطالعه، نرمال بوده و برهمین اساس، آهنگ پذیرش این منابع در طول زمان، به صورت S شکل در آمده است. به طور کلی، یافتهها نشان داد نظریه اشاعه نوآوری «راجرز» (2003) در زمینه دستههای پذیرندگان نوآوری و منحنی S شکل، در بین اعضای هیأت علمی گروههای علم اطلاعات و دانششناسی ایران، صادق است.
Electronic information resources (EIR) play an important role in the process of education and research. The aim of this study was to analyze the status of adoption of electronic information resources (EIR) by Iranian Knowledge and Information Science (KIS) faculty members. This applied- descriptive survey was carried out on Iranian KIS Faculty Members in 2012. The number of participants was determined based on the Cochran's sample size table. Of the 170 Faculty Members, 122 individuals were randomly selected. Data collection tool was an Electronic questionnaire, and its validity was confirmed by professionals. The reliability of the questionnaire was verified after a pilot study. By using IBM SPSS 20 software and through exploratory factor analysis, descriptive statistics, and inferential tests the data were analyzed.
Results showed that, there is significant difference between the mean of adoption rate of electronic information resources (EIR) by people with different levels of education. In addition, the Pearson correlation coefficient showed a significant relationship between mean of adoption rate and the faculty’s teaching experience and age. The results of Kolmogorov-Smirnoff test showed that the curve of adoption rate of electronic information resources among the sample is normal, and thus, the adoption rate of resources over time, is S-shaped.
Ultimately, this study confirmed The Rogers’ Diffusion of Innovation Theory (2003) in context of Adaptor categories of electronic information resources (EIR), and S-shaped curve, among faculty members in departments of knowledge and Information science in Iran.
خلاصه ماشینی:
يافته هاي پژوهش حاضر با تأمين اطلاعـات لازم در مـورد وضـعيت اسـتفاده از منـابع اطلاعاتي الکترونيکي در بين اعضاي هيئت علمي گروه هاي علم اطلاعات و دانش شناسـي ايران مي تواند آهنگ پذيرش اين منابع را تعيين کند و دستۀ پذيرش اعضاي هيئـت علمـي را بر اساس نظريۀ اشاعۀ نـوآوري راجـرز مشـخص سـازد.
به عنوان مثال ، Vorndam ١٩٩٨ Jacobsen ,٢٠٠١ Ferrarini and Poindexter ,٢٠٠٢ and Ebersole مطالعات متعـددي را بـا اسـتفاده از نظريـۀ اشـاعۀ نـوآوري راجـرز، دسـته هـاي پذيرنـدگان و آهنـگ پـذيرش ، تفاوت هاي بين زودپذيرندگان و ديرپذيرندگان ، آهنگ و انگيزه هاي پذيرش نوآوري هاي آموزشي مبتني بر وب ١ را بررسي کرده اند که يافته هاي اين پژوهش ها، به طور کلـي نظريـۀ راجرز را تائيد کرده است .
در زمينۀ اشاعۀ نوآوري ها در ايران پـژوهش هـايي در حـوزه هـاي مختلـف ، از جملـه نوآوري در بخش دولتي (حضـوري و خـداداد حسـيني ١٣٨٤)، نظـام آمـوزش و پـرورش (حسني ١٣٨٥؛ هاشمي ١٣٨٥؛ حسيني خواه ١٣٨٧)، رسانه هـاي جمعـي (ضـحاکي ١٣٧٨)، يادگيري الکترونيکي (رحيمي دوست و رضوي ١٣٨٥)، سيسـتم موقعيـت مکـاني ٢ (زارع و رضوانفر ١٣٨٥)، فناوري هاي پرورش ماهي (ويسي و رضوانفر ١٣٨٨) و سيسـتم اطلاعـات 1.
اين مسئله نشان مي دهد که اعضاي هيئت علمي گروه هاي علم اطلاعات ايران از 160 نظر نوگرايي در موقعيت مناسبي قرار دارند و مي توان با توجه به نتايج اين پژوهش ، آهنگ پـذيرش سـاير نـوآوري هـا را در بـين اعضـاي هيئـت علمـي گـروه هـاي علـم اطلاعـات و دانش شناسي پيش بيني کرد.