چکیده:
هدف این پژوهش بررسی امکانات تدوین اصطلاحنامۀ مطالعات زنان و خانواده است. با توجه به گسترش اطلاعات در حوزۀ زن و خانواده و گستردگی واژهها و تدوین فهرستها و کتابشناسیها، اصطلاحنامۀ مطالعات زنان و خانواده ابزاری حرفهای برای نمایهسازی و بازیابی اطلاعات زنان در پایگاههای داده، در مجموعههای کتابخانهها، بایگانیها و مراکز مستندسازی و اینترنت است. با استفاده از این اصطلاحنامه یک سامانۀ نمایهسازی مدون تهیه خواهد شد که بتوان با آن پایگاههای داده در موضوع جایگاه زنان و خانواده را نمایهسازی، ذخیره و بازیابی کرد. روش تحقیق در این پژوهش سندی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات یادداشت برداری است. از طریق جستوجو در منابع چاپی و الکترونیکی شامل کتابها، پایاننامهها، مقالات و همچنین گفتوگو با برخی از صاحبنظران رشتۀ مطالعات زنان و خانواده اطلاعات اولیه مربوط به واژگان حوزۀ زنان و خانواده به دست آمد و سپس، واژهها وارد نرمافزار «اکسل» شد. بعد از نمونهگیری از واژهها، 243 واژه در نرمافزار «تزاروس بیلدر»[1] وارد شد. در این پژوهش از طریق ایجاد شبکه مفهومی بین اصطلاحات براساس استاندارد BS ISO 25964-1، ابتدا با استفاده از روش قیاسی، ساختار کلی اصطلاحنامه را تعیین و سپس ساختار جزئی آن طراحی گردید. با استفاده از این شبکه مفهومی، اصطلاحات این حوزه در نظامی خاص مشخص و روابط مفهومی میان آنها منعکس شده است. پس از بررسیهای بهعملآمده در حدود 6000 واژه شناسایی شد که نشان میدهد پشتوانه واژگانی غنی در این حوزه وجود دارد. در ضمن، شاخههای اصلی اصطلاحنامۀ مطالعات زنان و خانواده در حوزههای زیر شناسایی شد:
1. دین (ادیان و مکاتب)، 2. سلامت و بهداشت، 3. سیاست، 4. اقتصاد، 5. علوم اجتماعی، 6.آموزش (تعلیم و تربیت)، 7. روانشناسی، 8. تاریخ، 9. فرهنگ و ادبیات، 10. روابط بینالمللی، 11. حقوق، 12. علم و فناوری، و 13. ورزش. براساس واژههای مستند بهدستآمده و پس از بررسی و تهیه ارجاعات و یادداشت دامنهها، تعداد 243 کلیدواژه که شامل 160 اصطلاح مرجح و 124 اصطلاح وابسته، 82 یادداشت دامنه و تعداد 82 اصطلاح غیرمرجح است، مشخص و در نرمافزار «تزاروس بیلدر» وارد گردید و نمایۀ الفبایی، نمایۀ درختی، نمایۀ گردان، و نمایۀ انگلیسی- فارسی آن تهیه شد تا بهعنوان الگویی برای اصطلاحنامۀ اصلی قرار گیرد. بهعبارتی، امکان تدوین اصطلاحنامۀ زنان و خانواده با توجه به واژگان و الگوی موجود وجود دارد.
[1]. Thesarus builder
Research Objective: Feasibility study of the Family and Women’s Studies Thesaurus considering the expansion of information in the field of women and family studies, as well as the wide span of related vocabulary and the development of vocabulary lists and bibliographies, the Family and Women’s Studies Thesaurus can be a professional tool for indexing and retrieval of women’s information in databases, library collections, archives and documentation centers as well as the Internet. Using this thesaurus, an indexing system will be developed which can be used for indexing, storage and retrieval of family and women’s databases.
Methodology: The research method used in this study is documentary-based and the data gathering method was through library search in printed and electronic resources as well as interviewing professionals in the field of family and Women’s Studies. Through building a concept network between the terms, first the main structure of the thesaurus was determined using the inductive method and then the detailed structure was developed. Using this concept network, terms of the field were determined in a specific system and their interrelations were clarified.
Findings: By studying resources including books, theses and articles in the field of women and family studies, and using ISO 25964-1 standard, the following 13 major categories were determined for the Family and Women’s Studies Thesaurus : 1. Religion; 2. Health and Hygiene; 3. Politics; 4. Economics; 5.Social Sciences; 6. Education; 7. Psychology; 8. History; 9. Culture and Literature; 10. International Relations; 11. Law; 12. Science and Technology; 13. Sports. There exists a rich vocabulary pool in the above categories; in fact around 6000 terms were identified.
Conclusion: Based upon the collected vocabulary and after building the references and scope notes, 243 keywords including 160 preferred terms, 124 related terms, 83 scope notes and 82 non-preferred terms were identified and entered into the Thesaurus Builder software. The alphabetical index, tree index, rotated index and the English-Persian index were developed as a model for the main thesaurus. As a result, the Family and Women’s Studies Thesaurus can be developed based upon the vocabulary and the model at hand.
خلاصه ماشینی:
امکان سنجي طرح تدوين اصطلاح نامۀ مطالعات زنان و خانواده بر اساس استاندارد BS ISO 25964-1 زهرا دهسرائي کارشناسي ارشد علم اطلاعات و دانش شناسي ؛ پژوهشگاه علوم و فناوري اطلاعات ايران (ايرانداک )؛ پديدآور رابط dehsaraie@irandoc.
بـا توجـه بـه گسـترش اطلاعـات در حـوزة زنـان و خـانواده ، و گسـتردگي واژه هـا و تـدوين فهرست ها و کتابشناسي ها، اصطلاح نامۀ مطالعات زنان و خانواده ابزاري حرفه اي براي نمايه سازي و بازيابي اطلاعات مرتبط با زنان در پايگاه هاي داده ، در مجموعه هـاي کتابخانـه هـا، در بايگـاني هـا و مراکز مستندسازي و در اينترنت است .
ولي ، با توجه به وجود پژوهش هاي مختلف در زمينۀ اصطلاح نامه محدودة ده سـاله - از سـال ١٣٨٢ تا ١٣٩٣- در حوزة تدوين اصطلاح نامه مورد بررسي قرار گرفت که تحقيقات ذيـل بازيـابي شد: «حسيني زاده » در پـژوهش خـود بـا عنـوان «مسـائل اصـطلاح نامـه سـازي در ايـران از ديـدگاه تهيـه کننـدگان اصـطلاح نامـه » کـه بـه صـورت کيفـي انجـام گرفتـه ، در مصـاحبه بـا شـش نفـر از اصطلاح نامه سازان ايران دريافت که عموم مترجمان از چند مشکل بنيـادي رنـج مـي برنـد: ١) نبـودِ معادل فارسي ، ٢)تفاوت املاي واژه هـا، ٣) ابهـام در معـاني دقيـق اصـطلاحات ، ٤) مشـکل ترجمـۀ توصيفگرها و مفاهيم انتزاعي ، ٥) نبود يا کمبود منابع قابل اطمينـان ، و ٦) مشـکل عـدم دسـتيابي بـه صاحب نظران و منـابع زنـده و شـورايي نبـودن تصـميم گيـري هـا.