چکیده:
هدف از پژوهش حاضر، شناخت سطح کاملبودن مدل ذهنی کتابداران از آیکونهای بخش امانت و فهرستنویسی نرمافزارهای کتابخانه دیجیتال «آذرخش»، «سیمرغ» و «نیکا»ست. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه گردآوری دادهها توصیفی )از نوع پیمایشی( است. جامعه پژوهش شامل دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه شیراز و کتابداران کتابخانههای دانشگاه شیراز و کتابخانههای دانشگاه علوم پزشکی شیراز بود که حداقل با یکی از نرمافزارهای کتابخانهای کار کرده بودند. تعداد این افراد، که کتابداران نامیده میشوند، 174 نفر بود و بر این اساس، نمونهگیری انجام نشد و کل جامعه در نظر گرفته شد. یافتهها نشان داد که هم در بخش امانت و هم در بخش فهرستنویسی، مدل ذهنی کتابداران از آیکونهای نرمافزار «سیمرغ» نسبت به دو نرمافزار دیگر کاملتر است. همچنین، فهرستی از آیکونهای بخشهای امانت و فهرستنویسی سه نرمافزار که مدل ذهنی کتابداران از کارکرد آنها کامل و ناقص است، مشخص شد. از آنجا که ممکن است مدلهای ذهنی کتابداران از آیکونهای بخش امانت و فهرستنویسی نرمافزارها ناقص یا نادرست باشد، با شناسایی و بررسی سطح کاملبودن آنها میتوان تعیین کرد که چه سطحی از آموزش برای کتابداران مورد نیاز است. همچنین، با ارائه فهرست آیکونهایی که مدل ذهنی کتابداران از کارکرد آنها کامل است، این امکان برای طراحان فراهم میشود که عناصر محیط رابط را بهگونهای ایجاد کنند که تا حد امکان به مدلهای ذهنی کتابداران نزدیک باشند.
The present study intended to investigate the librarians’ mental model completeness scale of the icons in the circulation and cataloging modules of Azarakhsh, Simorgh and Nika digital library applications. Following a survey research design, The population of this research consisted of the librarians who were familiar with at least one of the digital library applications. Since the number of them was limited (174), they were selected using census. According to the results, in both circulation and cataloging modules, the librarians’ mental model of the icons was more complete in Simorgh application than those of Azarakhsh and Nika. Furthermore, a list of icons in the circulation and cataloging modules of the three applications, in which the librarians’ mental model of the icons’ functions was complete and incomplete, was provided. Since the users’ mental models of the icons in both circulation and cataloging modules might be incomplete or incorrect, one can determine the required instruction for the librarians by investigating the mental models’ completeness scale. Furthermore, providing a list of icons in which the librarians’ mental model of the icons’ functions is complete helps designers to design user interface in such a way that it corresponds to the users’ mental models as much as possible.
خلاصه ماشینی:
مطالعۀ سطح کامل بودن مدل ذهني کتابداران از آيکون هاي بخش امانت و فهرست نويسي نرم افزارهاي کتابخانۀ ديجيتال آذرخش ، سيمرغ و نيکا ساناز رهرواني کارشناسي ارشد علم اطلاعات و دانش شناسي ؛ دانشگاه شيراز sanaz.
با توجه به موارد گفته شده ، پژوهش حاضر در نظر دارد به مقايسۀ سطح کامل بودن مدل ذهني کتابداران از آيکون هاي رابط کاربر بخش هـاي امانـت و فهرسـت نويسـي نـرم افزارهـاي «سـيمرغ »، «آذرخش » و «نيکا» بپردازد وآيکون هايي را که مدل ذهني کتابداران توانسته است به شکلي کامـل نسبت به کارکرد آن ها شکل بگيرد و بالعکس ، شناسايي کند.
يافته هاي اين پژوهش ها نقش عناصر مهم محيط رابط از جمله عناصـر غيرگرافيکـي نظير واژگان (زره ساز، فتاحي و داورپناه ١٣٨٥؛ نوکاريزي ، فتـاحي و داورپنـاه ١٣٨٦؛ نوکـاريزي و طبرسا ١٣٨٨)، و عناصر گرافيکـي نظيـر آيکـون هـا (هاشـم زاده و يگانـه فـر ١٣٨٩؛ Suaiman and ١٩٩٥ Meadows ;٢٠١٢ Gatsou, Politis and Zevgolis) و تـأثير ويژگـي هـاي کـاربران بـر ميـزان درک آن ها از محيط رابط (زره ساز و همکاران ١٣٨٥؛ نوکاريزي و همکـاران ١٣٨٦؛ هاشـم زاده و يگانه فر ١٣٨٩؛ ١٩٩٨ Michell and Dewdney ;٢٠٠١ McDougall, Curry and Bruijn ;٢٠٠١ Zhang and Chignell) را مورد بررسي قرار داده اند که در ادامه به برخي از مهم ترين آن ها اشاره مي شود.
نتـايج آزمـون نشـان داد کـه سطح کامل بودن مدل ذهني کتابداران از آيکون هاي رابط بخش امانت در سه نرم افزار «آذرخش »، «سيمرغ » و «نيکا» با يکديگر تفاوت دارد (جدول ١).