چکیده:
پژوهشگران چنانکه باید به مقدمهالأدب زمخشری توجّه نکردهاند. یکی از دلایل این امر، در دست نبودنِ تصحیحی منقّح، روشمند و دقیق از این کتاب است. از اینرو، ضروری است نقایص و ایرادهای چاپهای موجود این کتاب برای تصحیح انتقادی این متن بررسی شود. در این مقاله، به انواع اشکالات دو چاپ موجود (چاپ لایپزیک و چاپ دانشگاه تهران)، در مقدمه، متن و فهارس پرداخته شدهاست؛ اشکالاتی مانند نداشتن مقدمههای تفصیلی دقیق و روشمند دربارۀ مؤلف و اثرش، معرفی ناقصِ دستنویسها، نداشتن روش مشخص در تصحیح متن، ارائه نکردن دقیق نسخهبدلها، ضبط نادرست مداخل و معادلهای آنها در نتیجۀ بدخوانیِ دستنویسها، ارائۀ توضیحات و ریشهشناسیهای نادرست و وجود اشکالات بسیار در تنظیم فهارس عربی و فارسی. علاوهبر اینها، به دست آمدنِ دستنویسهای معتبرتر و کهنتر از دستنویسهای استفادهشده در دو چاپ یادشده، دلیل محکم دیگری بر این ضرورت است.
Despite the reputation and importance of Zamakhshari's Muqaddimat al-Adab, one of the oldest extant Arabic-Persian Dictionaries and a rich source of Persian equivalents of Arabic terms, it has not received considerable attention from scholars. The reason is probably the lack of a meticulous authentic edition of this book. Therefore, the two existing editions of this dictionary need to be emended to remove errors and defects.This paper aims to provide a critical edition of Muqaddimat al-Adab, and at the same time, focuses on a series of critical notes of the two editions of the book; notable among them are the following: Lack of a detailed introduction of the author and lexicographical method; insufficient description of the manuscripts; no editorial methodology for editing the manuscripts; no reference to the manuscript variants; incorrect recording of entries and their equivalents as a result of misreading the inscription; false etymological explanations; and irregularities within the Arabic and Persian indexes.Finally, with the new discovery of some authoritative and rare ancient manuscripts, a comprehensive critical edition of Muqaddimat al-Adab is essential.
خلاصه ماشینی:
در اين مقاله ، به انواع اشکالات دو چاپ موجود (چاپ لايپزيک و چاپ دانشگاه تهران )، در مقدمه ، متن و فهارس پرداخته شده است ؛ اشکالاتي مانند نداشتن مقدمه هاي تفصيلي دقيق و روشمند دربارة مؤلف و اثـرش ، معرفـي نـاقص دسـت نـويس هـا، نداشـتن روش مشخص در تصحيح متن ، ارائه نکردن دقيق نسخه بدل ها، ضبط نادرست مداخل و معادل هاي آنها در نتيجـۀ بدخواني دست نويس ها، ارائۀ توضيحات و ريشه شناسيهاي نادرست و وجود اشکالات بسيار در تنظيم فهارس عربي و فارسي.
اين کتاب را، دوم بـار در ١٣٨٦ش مؤسسۀ مطالعات اسلامي دانشگاه تهران - دانشگاه مگ گيل ، با افزودن مقدمـه اي بـه فارسي از مهدي محقق عينـا از روي چـاپ اول بـه صـورت فاکسـيميله بـه چـاپ رسـاند کـه اشکالات آن به شرح زير است : الو- نداشتن مقدمۀ مناسب کتاب مقدمه و توضيحات کافي دربارة اثر و شيوة کار نـدارد.
براي اطلاع بيشتر از شيوة عجيب معرفي دست نويس ها چند سـطري از اين مقدمه نقل ميشود: «در يکـي از نسـخه هـاي مـذکوره همـه لغـات مصـدر بـالف و لام ميباشد و ساير نسخه همه لغات را بدون الف و لام نگاشـته انـد و در نسـخه کتابخانـۀ آسـتان قدس خطبه آغاز کتاب بسيار کوتاه و بيش از چند سطر نيست که ترجمۀ پارسي هر کلمـه در زير آن نوشته شده است ...
٢١- در هيچ کدام از دست نويس هاي ديباجه دار مقدمه امدب ، اين اسم به صورتي ماننـد «پيشـرو ادب » ترجمه نشده و معادل اسم کتاب به صورت اصلي خود در زير عبارت آمده است .