چکیده:
هر پژوهش علمی از روش یا مجموعهای از روشها تبعیت کند. کتاب مناهج البحث الأدبی اثر یوسف خُلَیف در زمرۀ آثاری است که در حوزۀ روشهای تحقیق و شیوۀ تدوین اثری علمی نوشته شده است. مقالۀ حاضر در صدد است با روش توصیفی ـ انتقادی، این کتاب را از نظر شکلی و محتوایی مورد نقد قرار دهد. با توجه به علاقۀ نگارنده به مباحث روششناسی در پژوهشهای علمی، کتاب یادشده برای نقد انتخاب شد. نتایج پژوهش نشان میدهد کتاب مذکور دارای محاسن و معایبی است: از محاسن آن طبقهبندی مطالب از علم روششناسی در غرب تا ادبیات عربی؛ اختصاص فصلی به شیوۀ تدوین پایاننامه؛ نقد بیطرفانۀ روشهای پژوهش در برخی از آثار قدیم و معاصر عربی؛ و ذکر نمونههایی برای آنها، ارائۀ مأخذشناسی در فصل چهارم، و از معایب این کتاب ایرادات چاپی، ویرایشی و گاهی نحوی؛ عدم هماهنگی میان عنوان کتاب و اهداف نویسنده؛ عدم مطابقت عنوان فصلها با محتوای آن؛ عدم مطابقت فهرست مطالب با محتوا؛ و عدم وجود فهرست منابع است.
Any scientific research to come to the truth must have a method or set of methods.Researchers in various sciences have written extensively on research methods وand on how to write a scientific work. One of these books is Manahij al-Bahth al-Adabi, written by Yousef Kholaif, one of Arabic literature professors at Cairo University. The present article seeks to review this book using a interested descriptive-critical approach and to examine the form and content of that. Given that the author is interested in methodology in scientific researchs,she chose this book The results of this studyindicate that this book has its merits and disadvantages Its advantages include classification of materials from the roots of methodological science in the West, general literature and Arabic literature, deticate a chapter to the thesis, An unbiased and wise criticism of the method of research in Some of the works in ancient and contemporary Arabic, And cite numerous examples for each of the methods, Ontology in Chapter Four. The disadvantages of this book are: print, edit and sometimes syntax errors, non-compliance of the book's title with the author's intentions, mismatches chapter titles with its content, mismatch list of contents with content, no resource list.
خلاصه ماشینی:
کتاب مناهج البحث الأدبي اثر يوسف خليف در زمرة آثاري است که در حوزة روش هاي تحقيق و شيوة تدوين اثري علمي نوشته شده است .
نتايج پژوهش نشان ميدهد کتاب مذکور داراي محاسن و معايبي است : از محاسن آن طبقه بندي مطالب از علم روش شناسي در غرب تا ادبيات عربي؛ اختصاص فصلي به شيوة تدوين پايان نامه ؛ نقد بيطرفانۀ روش هاي پژوهش در برخي از آثار قديم و معاصر عربي؛ و ذکر نمونه هايي براي آن ها، ارائۀ مأخذشناسي در فصل چهارم ، و از معايب اين کتاب ايرادات چاپي، ويرايشي و گاهي نحوي؛ عدم هماهنگي ميان عنوان کتاب و اهداف نويسنده ؛ عدم مطابقت عنوان فصل ها با محتواي آن ؛ عدم مطابقت فهرست مطالب با محتوا؛ و عدم وجود فهرست منابع است .
اما در حوزة روش شناسي در علوم ، پژوهش هايي صورت گرفته است که از آن جمله ميتوان به موارد ذيل اشاره کرد: ـ «نقد کتاب مباني نظري و عملي پژوهش در علوم انساني و اجتماعي (با تأکيد بر نقد ساختاري بر اساس نظريۀ تقسيم در منطق ارسطويي)»، مصطفي همداني، پژوهش نامۀ انتقادي متون و برنامه هاي علوم انساني، دورة ١٩، شمارة ٢، ١٣٩٨.
عنوان فصل دوم کتاب ، روش هاي پژوهش ادبي (مناهج البحث الأدبي) است .
با توجه به بيان سير تحول روش تحقيق در پژوهش هاي ادبي در اين فصل ــ که بسيار سودمند است و اطلاعات مفيدي را در اختيار خوانندگان قرار مي دهد ــ بهتر بود از عنوان هاي دقيق تري مانند مناهج البحث الأدبي تطورها وأنواعها استفاده مي شد.