چکیده:
در سه دهه اخیر، کاربست ظرفیت نهادی در تحقق توسعه پایدار فضاهای شهری و پیراشهری در راس برنامهریزیهای توسعهای کشورهای جهان درآمده، با اینحال در کشورهای کمتر توسعهیافتهای همچون ایران این مهم مورد غفلت واقع شده است. این نهادها به عنوان کارگزاران توسعه نقش بیبدیلی در تحولات فضایی در مقیاس سرزمینی دارند که در این پژوهش شهرستان بجنورد مورد مطالعه قرار گرفته تا ابتدا ظرفیت نهادهای متولی توسعه در آن ارزیابی گردد و سپس میزان اثرگذاری این ظرفیتها بر روند و نهادینگی توسعه پایدار منطقهای تحلیل گردد. جامعه آماری این پژوهش را کارکنان نهادها تشکیل میدهد که آگاهی و دانش بیشتری نسبت به ظرفیت نهادهای خود دارند و از میان آنان تعداد 400 نفر به صورت تصادفی مورد گزینش قرار گرفتهاند. نتایج حاصله از طریق پرسشنامه محققساخت و با استفاده از آزمونT-testتکنمونهای مستقل نشان میدهد که ظرفیت نهادی شهرستان بجنورد در تمامی گویهها مجموعا با میانگین 2. 63 در سطح پایینی قرار دارد و هیچکدام از مولفهها به حد متوسط 3 دست نیافتهاند. به همین ترتیب، این مولفهها نتوانستهاند اثر مثبتی بر توسعه پایدار شهری-منطقهای داشته باشند بهطوریکه بیشترین اثرگذاری مربوط به مولفه "منابع حیاتی" با امتیاز 2. 78 و کمترین اثرگذاری مربوط به مولفه "منابع مادی و فیزیکی" با امتیاز 2. 36 است. در نهایت پیشنهاداتی همچون بهرهگیری از نیروهای متخصص در حوزههای مرتبط با دانش آنان و جلوگیری از اتلاف سرمایههای انسانی در برابر فعالیتهای غیرتخصصی ارائه شده است.
In the last three decades, the use of institutional capacity to achieve urban-regional development has become at the forefront of the development plans of the countries of the world, however, this has been neglected in less developed countries such as Iran. These institutions, as actors of development, play an important role in spatial developments on a territorial scale In this study, the city of Bojnourd has been studied to first assess the capacity of institutions in it and then to analyze the impact of these capacities on the process and institutionalization of regional development. The statistical population of this study consists of employees of institutions who have more awareness and knowledge than the capacity of their institutions and 400 of them were randomly selected. The results obtained through a questionnaire and using a single independent sample T-test show that the institutional capacity of Bojnourd city in all items with a total of 2.63 is at a low level. And none of the components have reached the average of 3. Similarly, these components have not been able to have a positive effect on regional development, with the highest impact on the "vital resources" component at 2.78 points and the lowest impact on the "material and physical resources" component at 2.36 points. Finally, it is suggested to use specialized forces in areas related to their knowledge and to prevent the loss of human capital against non-specialist activities.
خلاصه ماشینی:
ظرفيت نهادي و توسعه پايدار فضاهاي شهري و پيراشهري (شهري-منطقه اي) پشتيباني ظرفيت نهادي از ابعاد گوناگون توسعه پايدار در مقياس شهري-منطقه اي در پژوهش هاي تجربي مختلفي به تائيد رسيده است ( ;٢٠١٩ ,aMedina and Huete Garci ;٢٠١٢ ,Kurul et al ;٢٠١٤ ,Yoon ;٢٠١١ ,Polk ١٩٩٨ ,Hamdy et al ;١٩٩٧ ,Ebohon et al) با اين حال همچنان در زمينه هاي مختلفي چالش برانگيز است و شيوه هاي اين تأثيرگذاري جاي بحث دارد تا جايي که از يک سو قلمروهاي فرهنگي، ارزشي، تفکري و مدل هاي ذهني در هر جامعه اي ميتواند عملکرد نهادها بر توسعه را متأثر سازد و صرفا ساختار نهاد متکيبه خود نباشد بلکه از روندهاي بيروني تأثير بپذيرد (٢٠٠٤ ,Platje ;٢٠٠٠ ,Mortel ;١٩٩٠ ,North) و شايد بتوان از برجستگي نقش نهادهاي غيررسمي سخن راند که مجموعه بزرگي از اين پارامترهاي اجتماعي را در برمي گيرد و ميتواند محرکه ساير نهادها باشد.
نتيجه گيري رابطه علي ظرفيت نهادي و توسعه پايدار در غالب تحقيقات گوناگون مورد تائيد قرارگرفته است ( ,Wang et al ٢٠١٤ ,Tonn ;٢٠٠٨ ,Mulugetta ;٢٠١٠ ,Sence and Korthals ;٢٠١٧) که در اين پژوهش نيز مشهود است اما در بيان جزئيات آن بايد عنوان کرد که نتايج تحقيق همسو با پيشينه خارجي ( ,Isaksson ;٢٠١٠ , Sence and Korthals ٢٠١٤ ,Morrison ;٢٠٢٠ ,and Hagbert) و همچنين پيشينه داخلي پژوهش (بنا و ديگران ، ١٣٩٧: لاله پور، ١٣٩٦) نشان ميدهد که ظرفيت نهادي سازمان هاي متولي توسعه در شهرستان بجنورد در سطح نامطلوبي قرار دارد و اين ظرفيت نتوانسته است در نهادينه شدن توسعه فضاهاي شهري و پيراشهري مؤثر واقع شود.