چکیده:
فقر روستایی و تاثیر آن بر تخریب منابع طبیعی یکی از چالشهای عمده توسعۀ پایدار است. هدف از انجام تحقیق حاضر، تحلیل رابطۀ فقر روستایی و تخریب منابع طبیعی در جوامع روستایی استان کردستان است. جامعۀ آماری 2726 خانوار روستایی شهرستان بیجار است که بر اساس فرمول کوکران و تطبیق با جدول کرجسی و مورگان، 336 خانوار به عنوان نمونه در نظر گرفته شدند. ابزار گردآوری دادهها، پرسشنامۀ محققساخته است که پس از تأیید روایی با نظر متخصصان و تایید پایایی با ضریب آلفای کرونباخ (78/0)، مورد استفاده قرار گرفت. مصادیق تخریب منابع طبیعی از دیدگاه ساکنان روستایی در سه بخش عوامل مربوط به دام و دامداری، قطع و برداشت و تغییر کاربری ارزیابی شد. به منظور تفکیک افراد فقیر و غیر فقیر، از خط فقر نسبی و برای محاسبه آن، از روش 66 درصد میانگین کل هزینۀ ماهانۀ خانوار استفاده شد. دادهها با استفاده از آزمونهای کای اسکوئر و t جفتی تحلیل شدند. بر اساس نتایج، خط فقر نسبی سرانه در منطقه مورد مطالعه در سال 1398، مبلغ 2.465.460 ریال محاسبه شد که بر اساس آن، 9/33 درصد روستاییان مشارکتکننده در پژوهش، از لحاظ مالی فقیر بودند. با توجه به نتایج، بین فقر ساکنان روستایی و متغیرهای سن، سطح تحصیلات، شغل، بعد و درآمد خانوارها ارتباط آماری معناداری یافت شد. تخریب منابع طبیعی به توسط افراد فقیر به طور معناداری بیشتر از افراد غیر فقیر بود. بنابراین به منظور کاهش تخریب در منطقه مورد مطالعه، بهبود وضعیت اقتصادی ساکنان ضروری به نظر میرسد.
Rural poverty and its impact on degradation of natural resources is one of the major challenges for sustainable development. The aim of this study was to investigate the relationship between rural poverty and degradation of natural resources in rural communities of Kurdistan Province. The statistical population consisted of 2726 rural households. Based on Cochran formula and adapting to Krejcie and Morgan table, 336 households were selected as the statistical sample. The data collection tool was a researcher-made questionnaire that its validity is approved by the experts' opinion and reliability of it is obtained 0.78 by Cronbach's alpha coefficient. Rural residents' viewpoints in relation to degradation of natural resources were investigated in three sections: factors related to livestock and animal husbandry, cutting and harvesting and land use change. Relative poverty line was used to separate the poor and the non-poor and 66% of total monthly household expenditure was used to calculate it. Data were analyzed using chi-square and paired t-tests. Per capita relative poverty line in the study area was estimated 2465460 Rials in 1398, that 33.9% of studied rural residents were poor. There was a significant relationship between variables such as age, educational level, occupation, household dimension and income with poverty of rural residents. The average rate of destruction of natural resources by poor respondents was significantly higher than non-poor respondents. Therefore, in order to reduce degradation in the study area, it seems necessary to improve the economic condition of residents.
خلاصه ماشینی:
عوامل مؤثر در این تخریب اگر چه کم و بیش شناسایی و معرفی شده اند اما این عوامل به طور دقیق و ریشه ای به ویژه در حوزه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مورد تحقیق و بررسی قرار نگرفته است (امیریلمر و مرادمند جلالی، ١٣٩٣: ٣١١)، اما برای اینکه رابطۀ ذاتی بین فقر و تخریب منابع طبیعی را بهتر درک کرد باید آن را در معنای دقیق فقر جستجو کرد.
بنابراین هدف از انجام این پژوهش ، بررسی ارتباط فقر اقتصادی و مالی با تخریب منابع طبیعی در استان کردستان است تا با دستیابی به نتایج تحقیق و تحلیل ارتباط متغیرهای مورد مطالعه ، بتوان با بیان راهکارهای اجرایی و مدیریتی، از تخریب منابع طبیعی جلوگیری کرد و با حفظ منابع طبیعی، توسعۀ پایدار را برای ساکنان روستایی در منطقه مورد مطالعه به ارمغان آورد.
شریفینیا و مهدوی حاجیلویی (١٣٩٠) در بررسی نقش فقر اجتماعی و اقتصاد روستایی بر تخریب محیط زیست در مرتع شوررود شهرستان زابل ، نشان دادند پایین بودن متوسط درآمد سرانه خانوارهای روستایی، بازدهی پایین مرتع و عدم دسترسی به فرصت های شغلی، عامل فقر اقتصادی و سطح پایین تحصیلات خانوار روستایی و بالا بودن بعد خانوار، عامل فقر اجتماعی روستاییان استفاده کننده از مرتع بوده است .
بنابراین در این تحقیق ارتباط فقر روستایی و تخریب منابع طبیعی در شهرستان بیجار به عنوان نماینده ای از وضعیت موجود استان کردستان بررسی و تحلیل شد.
Designing Policies to Reduce Rural Poverty and Environmental Degradation in a Hillside Zone of the Colombian Andes, World development, 31(11), p.