چکیده:
یکی از قواعد مهم فقهى، قاعدة نفی سبیل است که مقاله پیشرو به بررسی این قاعده و کاربست آن در نظام رسانه و فضای مجازی اشاره دارد. ازآنجاییکه نظام و جامعة اسلامی با کمک فضای مجازی و ابزارهای آن تحت سلطه و نفوذ کافران میرود و اطلاعات مسلمانان در اختیار دشمنانشان قرار میگیرد، این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی بر پایة دادههای کتابخانهای به این نتیجه رسیده است که بر اساس قاعدة نفی سبیل تنها در صورت اضطرار یا در مواردی مانند استفاده از آن علیه خود دشمن میتوان از فضای مجازی و شبکههای اجتماعی استفاده کرد.
afye Sabil is one of the important jurisprudential rules. The present article studies this rule and its application in the media and cyberspace world, for the Islamic society can be dominated and influenced by non-Muslims and the information of Muslims become available to their enemies. This research with a descriptive-analytical method based on library data analyses this issue. The authors concluded that according to the rule of Nafye Sabil cyberspace and social networks can be used only in case of emergency or in cases such as using it against the enemy himself.
خلاصه ماشینی:
ازآنجاییکه نظام و جامعة اسلامی با کمک فضای مجازی و ابزارهای آن تحت سلطه و نفوذ کافران میرود و اطلاعات مسلمانان در اختیار دشمنانشان قرار میگیرد، این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی بر پایة دادههای کتابخانهای به این نتیجه رسیده است که بر اساس قاعدة نفی سبیل تنها در صورت اضطرار یا در مواردی مانند استفاده از آن علیه خود دشمن میتوان از فضای مجازی و شبکههای اجتماعی استفاده کرد.
ب) حجت در آخرت: برخی مفسران به خاطر عطف این قسمت به فقرة (فَاللهُ یَحْکُمُ بَیْنَکُمْ یَوْمَ الْقِیامَةِ(، معتقدند مراد حجت در آخرت است و آن را به امیرمؤمنان علی علیه السلام و ابنعباس نسبت میدهند (فخر رازی،1420ق، ذیل آیه؛ ابنقتیبه، بیتا، ذیل آیه).
مشهور فقیهان معتقدند بر اساس این آیه، در روابط میان مسلمان و کافران، هیچ قرار یا حکمی که دربردارندة هر نوع برترى، سلطه و امتیاز براى کافران بر مسلمانان باشد، شرعاً جعل نشده است؛ براي نمونه عمومات و اطلاقات ادلة معاملات، روابط اقتصادى با کافران جایز است؛ ولى درصورتىکه معامله با کافر باعث تسلط و چیرگی کافر بر مسلمان شود، باطل است؛ زیرا تملک کافر بر مسلمان از مصادیق بارز سلطة کافر بر مسلمان است (موسوي بجنوردى، 1419ق، ج1، ص162).
بنابراین حکم مهمی که از نفی سبیل از سوی شارع در این فرض صادر میشود، وجوب دفع ضرر محتمل است؛ زیرا شبکههای اجتماعی درواقع موجب اشاعة تسهیل در حرام، فحشا، هتک ستر، ایذاي مؤمن، نشر اکاذیب، تجسس و طعن به اسلام میشود؛ بنابراین تا زمانی که مکلف از ضررها در امان نباشد، استفاده از فضای مجازی جایز نیست.