چکیده:
زمینه و هدف: این مقاله به بررسی شناختی مجاز در اشعار شاعر معاصر ایران، محمدتقی بهار میپردازد. در این پژوهش، با اتخاذ دیدگاه شناختی مجاز (لیتلمور، 2015) که برای مجاز از دیدگاه شناختی نقشهای ارجاعی مستقیم، برجستهسازی و تفسیری، ارجاع درونمتنی و انسجام، ارجاع برونمتنی، کنش گفت غیرمستقیم، رابطهسازی و ایجاد گروههای گفتمانی، حسن تعبیر، اغراق، کنایه، ابهام، ارزیابی، ایدئولوژی، موضع گیری و خلاقیت قائل شده است، به تحلیل انتقادی ـ شناختی مجاز در اشعار ملکالشعرا بهار پرداخته میشود تا مشخص شود کدام مجازهای مفهومی با چه بسامدی در اشعار او بکار رفته است.
روش مطالعه: در این پژوهش، تقسیمبندی دوازدهگانۀ علاقههای مجاز براساس چهارچوب نظری لیتلمور (2015) از دیدگاه شناختی در دیوان اشعار محمدتقی بهار با روش تحلیلی ـ توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرد. همچنین در پژوهش حاضر، در امر توصیف، از توزیع فراوانی و درصد استفاده شده است.
یافتهها: براساس شواهد موجود از اشعار بهار، تمامی دوازده نقش مجاز در ابیات ملاحظه گردید. این موضوع، تاییدی بر گفتۀ زبانشناسان شناختی است که معتقدند مجاز در سراسر زبان جاری و ساری است. بهار در مجموعۀ اشعار خود، به میزانهای مختلفی از هریک از دوازده نقش مجاز بهره برده است.
نتیجه گیری: نتیجۀ این بررسی نشان میدهد سه نقش پربسامد در اشعار بهار «نقش ارجاعی مستقیم»، «برجستهسازی و تفسیری» و «کنشگفت غیرمستقیم» و کمبسامدترین نقش مجاز «رابطهسازی و ایجاد گروههای گفتمانی» است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: The present article is going to make a survey on methonemy in Bahar’s Poems based on Littlemore’s (6413) point of view. From this cognitive model, 12 functions are mentioned for metonymy: 1. Referential; 2. Highlighting and construal; 3. Illocutionary functions of metonymy; 4. Relationship; 5. Anaphoric reference, cohesion and coherence; 6. Exophoric reference building and the establishment of discourse communities; 7. euphemism; 8. Hyperbole; 9. irony; 10. Vagueness; 11. Evaluation, ideology, and positioning; & 12.Creativity
METHODOLOGY: This study has been done based on critical_discreptive method. In this study, all methonymy’s functions are surveyed in Bahar’s Poems and then calculated, in order to identify which conceptual methonomy with how much frequency has been used.
FINDINGS: The result showed that the poet has been used all 12 metonymies in his poems with different percentage.
CONCLUSION: We found three most used roles “referential functions, highlighting and construal, illocutionary functions” and the least used one with the least frequency “relationship-building and the establishment of discourse communities”. The other finding showed that these methonymies are used for transferring poet’s messages like patriotic value and religious ideas, for different group of addressees.
خلاصه ماشینی:
در اين پژوهش ، با اتخاذ ديدگاه شناختي مجاز (ليتلمور، ٢٠١٥) که براي مجاز از ديدگاه شناختي نقشهاي ارجاعي مستقيم ، برجسته سازي و تفسيري ، ارجاع درون متني و انسجام ، ارجاع برون متني ، کنش گفت غيرمستقيم ، رابطه سازي و ايجاد گروههاي گفتماني ، حسن تعبير، اغراق ، کنايه ، ابهام ، ارزيابي ، ايدئولوژي ، موضع گيري و خلاقيت قائل شده است ، به تحليل انتقادي ـ شناختي مجاز در اشعار ملک الشعرا بهار پرداخته ميشود تا مشخص شود کدام مجازهاي مفهومي با چه بسامدي در اشعار او بکار رفته است .
بنابراين هدف نهايي پژوهش حاضر بررسي نقشهاي مجاز در اشعار بهار از ديدگاه شناختي است و اين پژوهش به پاسخ به دو پرسش ذيل اختصاص دارد: اولاً کدام مجازهاي مفهومي در اين مجموعه قصايد بکار رفته است ؟ ثانياً مجازهاي بکاررفته با چه بسامدي مورد استفاده قرار گرفته است و چرا؟ سابقۀ پژوهش صادق صميمي (١٣٩٠) در مقاله اي تحت عنوان «انکار اصل استعارة ياکوبسن : چيرگي عنصر مجاز مرسل در اشعار ويليام کارلوس ويليامز» به اين نتيجه رسيده است که با توجه به اينکه از نظر ياکوبسن تفاوتي بنيادين ميان زبان شعر و زبان معيار وجود دارد و او اين تمايز را نسبت دادن يکي به استعاره و ديگري به مجاز نشان ميدهد، برخي اشعار توصيفي ويليامز داراي گرايش بارز مجازي هستند که ديدگاه ياکوبسن را بچالش ميکشد.
com) Zahra Babasalari: Assistant Professor, Department of Linguistics and Foreign Languages, Payame Noor University, Iran.
com) Naghmeh Hosseini: Assistant Professor, Department of Linguistics and Ancient Languages, Bushehr Branch, Islamic Azad University, Bushehr, Iran.