چکیده:
زمینه و هدف: متون نثر بخش وسیعی از ادبیات فارسی را تشکیل میدهد و وسعت میدان آن برای بیان هرگونه فکری مناسبتر از کلام منظوم است. موضوعات و مفاهیم بکاررفته در نثر بطور کلی به مفاهیم علمی و عقلی و معانی وصفی و نقلی و خبری تقسیم میشوند که هرکدام بلحاظ اسلوب نگارش متمایز از دیگری است که دربرگیرندۀ موضوعاتی از قبیل مسائل دینی و مذهبی، مفاخر ملی، داستانها و قصص، تاریخ نجوم، اندرز و موعظه، ترسل، تصوف و عرفان، و علوم ادبی هستند. این مقاله به بررسی سبکشناسی آثار فارسی منثور ابن سینا از منظر نحوی خواهد پرداخت.
روش مطالعه: این مقاله براساس مطالعات کتابخانهای و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است.
یافتهها: اگرچه عمدۀ آثار ابن سینا به زبان عربی نگاشته شده است، وی هشت اثر: دانشنامۀ علایی، رگشناسی، قراضۀ طبیعیات، رساله در حقیقت و کیفیت سلسله موجودات و تسلسل اسباب و مسببات، کنوز المعزمین، معیارالعقول، و ظفرنامه را به زبان فارسی تالیف کرده است. این آثار مربوط به دورۀ رشد و تکوین زبان فارسی و دورۀ اولیۀ نثر فارسی هستند که از آن بعنوان سبک نثر مرسل یاد میشود. آثار نثر مرسل در دورۀ اولیۀ زبان فارسی عموما از ویژگیهای ادبی خالی هستند؛ همچنین بعلت موضوعات علمی آثار ابن سینا، سطح فکری در این آثار نیز جلوۀ چندانی نخواهد داشت.
نتیجهگیری: افعال ساده و جملات کوتاه، ایجاز لفظ، سادگی زبان و روان بودن، کوتاهی جملات و خالی بودن از تکلفات و صنایع لفظی، پرهیز از ایراد سجع و موازنه و دوری از کاربرد کلمات نامانوس عربی و اشتمال بر اصطلاحات فنی از ویژگیهای مهم کتب فارسی منثور ابن سینا هستند.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Prose texts constitute a large part of Persian literature and its breadth is suitable for expressing any thought more than the words of the poem. The topics and concepts used in prose are generally divided into scientific and intellectual concepts, descriptive, narrative and news meanings, each of which is different from the other in terms of writing style, which includes topics such as religious issues, national celebrities, Stories and stories, history of astronomy, advice and sermons, Tersel, Sufism and mysticism, literary sciences, etc. This article will examine the stylistics of Persian works of Ibn Sina prose from a syntactic perspective.
METHODOLOGY: This article is based on library studies and has been done in a descriptive-analytical manner.
FINDINGS: Although most of Ibn Sina's works are written in Arabic; But he has written eight works in Persian: Alaei encyclopedia, radiology, scrap of nature, treatise on the truth and quality of the order of beings and the sequence of causes, Kunuz al-Mu'azmin, the criterion of the intellect, and Zafarnameh in Persian. These works are related to the period of language development. Persian and the early period of Persian prose are known as Mursal prose style. Mursal's prose works in the early period of the Persian language are generally devoid of literary features; Also, due to the scientific topics of Ibn Sina's works, the intellectual level in these works will not have much prominence.
CONCLUSION: Simple verbs and short sentences, word brevity, simplicity of language and fluency, short sentences and emptiness of tasks and verbal cues, avoiding rhyme and balance and avoiding the use of unfamiliar Arabic words and inclusion of technical terms are important features of books. Persian is the prose of Ibn Sina.
خلاصه ماشینی:
بررسي سبک شناسي آثار فارسي منثور ابن سينا از منظر سطح نحوي نسرين اميدي، مرتضي رزاق پور*، سياوش مرادي گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد همدان ، دانشگاه آزاد اسلامي، همدان ، ايران .
فعل مجهول همراه با فعل کمکي «شد»: خانلري ميگويد: در انشاي متأخران معمول شده است براي پرهيز از اشتباه بين فعل معين «است » و «بود» در ماضي نقلي و بعيد و فعل ربطي، کلمۀ «شده » را در ساختمان ماضي نقلي و بعيد ميآورند، اما چنين استعمالي در متون کهن ما مطلقاً نيست يا اگر هست بسيار نادر است ، يعني در آثار شعرا و نويسندگان قديم از قرائن و فحواي مطلب دريافته ميشود کدام وجه مراد نويسنده بوده است (همان : ص ٣٤٢): بر طريق سؤال و جواب ايراد کرده شد تا به تفهم نزديکتر باشد (تسلسل : ص ٢) چنانک در اسم حسين و فاطمه و مشتري گفته شد (کنوز: ص ١٦).
ساختمان بيشتر جمله ها در آثار ابن سينا نيز از الگوي کلي جمله در زبان فارسي دري پيروي ميکند و بهم خوردگي ترتيب اجزاي جمله در اثر ترجمۀ قرآن و تحت تأثير عربي است و يا از لهجۀ تخاطب است يا من باب تأکيد يکي از ارکان جمله : يا هستي ايشان هرچندکه جدا نبود از مايۀ محسوسات (دان : ص ٤).
ir : Responsible author) Siavash Moradi: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Hamadan Branch, Islamic Azad University, Hamadan, Iran.