چکیده:
انقلاب علمی و فرهنگی شیعه، در عصر امامت امام محمدباقر علیه السّلام، با مدیریت آن حضرت و توسط جمعی از شاگردان زبده و نخبه ایشان آغاز شد و جامعه شیعه را از فقر فرهنگی به مرحله شکوفایی و بالندگی رساند.
این لایه از اصحاب الباقرعلیه السّلام را میتوان با کلیدواژه «اصحاب ابی» در فرمایشات امام جعفر صادق علیه السّلام بازشناخت. توصیه ویژهای که امام باقرعلیه السّلام در آخرین لحظات عمر، به فرزندشان درباره یاران خود ابراز فرمودند، همچنین کارکردهای دینشناسانه و جامعهشناسانهای که از سوی امام صادق علیه السّلام در مواضع مختلف ایراد شده، ضرورت بازشناسی مصادیق و کارکردشناسی فرهنگی «اصحاب ابی» را بیش از پیش، هویدا میسازد. این نوشتار، با شیوه تحلیل متون حدیثی شیعه، به این دو مهم پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
3 دوم: یارانی که با عنوان مشیر «أَصْحَابُ أَبِی» بدون کارکرد خاصّ از آنها یاد شده در این گزارش، جامعه پرتلاطم فرهنگی توسط امام صادق علیه السلام به اقیانوس طوفان زده تشبیه شده که زراره «سودمندترین فرد برای عبور دادن جامعه شیعه از این گذرگاه خطرناک» میباشد.
1 شخصیت حسن بن خنیس مجهول است، به جز این گزارش، ویژگی دیگری نسبت به او وجود ندارد و در کتب اربعه تنها سه روایت از این شخص نقل شده است؛ اما امام صادق علیه السلام به سبب این ویژگی، امر به دوست داشتن او کردند که حکایت از سلامت عقیده در مسیر دریافت آموزههای هدایتی از مجرای امامت دارد.
جامعۀ شیعه نیازمند نخبگانی بود که در بالاترین مرتبۀ دینشناسی پس از معصوم قرار بگیرند تا خلأ وجود امام را در مناطق مختلف بهجهت نقش آفرینی فرهنگی از میان بردارند FootNote No="48" Text="امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه شریفه "وَ مَنْ یتَّقِ اللَّهَ یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یرْزُقْهُ مِنْ حَیثُ لا یحْتَسِبُ" اشاره به خلأ بین امام و شیعیانی نموده که امکان تحصیل آموزهها را به گونه مستقیم ندارند؛ اما خداوند افرادی را به عنوان ابزار کارآمد میگمارد تا آموزههای اهلبیت را به این افراد برسانند (ر.
طرح این پرسش جای دارد که اصحاب پُرکار امام باقر علیه السلام بر پایۀ کدام ویژگیها و کارکردها به این جایگاه علمی و نقش آفرینیِ کمنظیر در انتقال آموزههای شیعی به نسلهای پس از خود رسیدند؟ کارکردهای فرهنگی مصادیق "أَصْحَابُ أَبِی" نقش فرهنگی مصادیق "أَصحابُ أَبی" در میان چهار تهدید زیر رخ می-نماید: الف) تهیدستیِ فرهنگیِ همه جانبۀ جامعۀ شیعه.